درک بهتر رایانش ابری سبز

رایانش ابری سبز به مجموعه‌ای از راهکارها و رویکردهای سازگار با محیط زیست در زمینه زیرساخت‌ها و خدمات ابری گفته می‌شود. هدف اصلی این رویکرد، کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی مراکز داده و عملیات ابری با تمرکز بر بهینه‌سازی مصرف انرژی و استفاده از منابع تجدیدپذیر در فرآیندهای زیرساختی است.

• دلیل اهمیت رایانش ابری سبز

در دنیای امروز که وابستگی به فناوری هر روز بیشتر می‌شود، نیاز به راهکارهای پایدار هم به یک ضرورت تبدیل شده است. در این میان، رایانش ابری سبز نقش مهمی در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کمک به پایداری محیط‌زیست دارد.

سازمان‌هایی که به‌سراغ این رویکرد می‌روند، علاوه‌بر رعایت الزامات قانونی و زیست‌محیطی، می‌توانند جایگاه برند خود را نیز به‌عنوان یک مجموعه مسئول و دوستدار محیط‌زیست تقویت کنند.

• اصول کلیدی رایانش ابری سبز

• بهره‌وری انرژی: طراحی مراکز داده برای مصرف انرژی کمتر و عملکرد مؤثرتر
• انرژی تجدیدپذیر: استفاده از منابعی مانند خورشید، باد و سایر انرژی‌های پاک برای تأمین برق زیرساخت ابری
• جبران کربن: اجرای اقداماتی برای جبران انتشار کربن ناشی از عملیات رایانش ابری

بیشتر بخوانید:

هر آن‌چه که باید در مورد رایانش ابری بدانید

مزایا و چالش‌های پیاده‌سازی رایانش ابری سبز

رایانش ابری به یک بخش اساسی از فناوری‌های مدرن تبدیل شده است که بهره‌وری و نوآوری‌ها را در صنایع مختلف به پیش می‌برد. علاوه‌بر مزایای تجاری، رایانش ابری فواید زیست‌محیطی قابل توجهی نیز دارد.

• کاهش مصرف انرژی

یکی از مهم‌ترین مزایای زیست‌محیطی رایانش ابری، کاهش مصرف انرژی است. مراکز داده سنتی برای تأمین برق موردنیاز سرورها و سیستم‌های خنک‌کننده، انرژی زیادی مصرف می‌کنند. در مقابل، ارائه‌دهندگان خدمات ابری از دیتاسنترهایی در مقیاس بزرگ استفاده می‌کنند که با هدف حداکثر بهره‌وری انرژی طراحی شده‌اند.

این مراکز داده از سخت‌افزارهای کم‌مصرف، روش‌های پیشرفته خنک‌سازی و منابع انرژی تجدیدپذیر بهره می‌برند تا میزان مصرف انرژی را به حداقل برسانند. با تجمیع منابع محاسباتی در این زیرساخت‌های بهینه، کسب‌وکارها می‌توانند بدون نیاز به نگهداری دیتاسنترهای داخلی، مصرف انرژی خود را به شکل قابل توجهی کاهش دهند.

• کاهش ردپای کربن

رایانش ابری می‌تواند از چند جهت به کاهش ردپای کربن کسب‌وکارها کمک کند. در قدم اول، بسیاری از ارائه‌دهندگان خدمات ابری از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تأمین برق دیتاسنترهای خود استفاده می‌کنند. شرکت‌هایی مثل گوگل، آمازون و مایکروسافت سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در پروژه‌های انرژی باد، انرژی خورشیدی و سایر منابع پاک انجام داده‌اند تا عملیاتشان هر چه بیشتر پایدار باشد.

از سوی دیگر، بهره‌وری بالا در مراکز داده ابری باعث می‌شود برای انجام همان میزان کار، به سرورهای کمتری نیاز باشد. این یعنی مصرف انرژی کمتر و در نتیجه، کاهش مستقیم در میزان انتشار کربن. با مهاجرت به خدمات ابری، کسب‌وکارها می‌توانند از این مزیت‌ها بهره‌مند شوند و ردپای کربن خود را به‌طور مؤثری کاهش دهند.

بیشتر بخوانید:

خدمات ابری، فناوری دوستدار محیط زیست کاهش ضایعات الکترونیکی

زباله الکترونیک (e-waste) یکی از نگرانی‌های زیست‌محیطی در حال رشد است. زیرساخت‌های سنتی فناوری اطلاعات معمولاً نیازمند به‌روزرسانی‌های مکرر سخت‌افزاری هستند که باعث می‌شود تجهیزات قدیمی دور ریخته شوند و حجم زیادی زباله الکترونیک تولید شود.

در مقابل، رایانش ابری نیاز به تعویض مداوم سخت‌افزار را کاهش می‌دهد؛ چون زیرساخت‌ها توسط ارائه‌دهندگان خدمات ابری مدیریت و نگهداری می‌شوند. این موضوع هم به افزایش عمر مفید تجهیزات کمک می‌کند و هم میزان زباله الکترونیک را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.

علاوه‌بر این، شرکت‌های پیشرو در حوزه خدمات ابری معمولاً از شیوه‌های سخت‌گیرانه برای بازیافت و دفع ایمن تجهیزات استفاده می‌کنند و همین موضوع، تأثیرات زیست‌محیطی را باز هم کمتر می‌کند.

• بهینه‌سازی استفاده از منابع

یکی دیگر از مزایای کلیدی رایانش ابری، استفاده بهینه از منابع است. با استفاده از فناوری‌هایی مانند مجازی‌سازی و چندمشتری بودن (multi-tenancy)، بهره‌وری زیرساخت‌های ابری به‌طور چشمگیری افزایش پیدا می‌کند.

مجازی‌سازی این امکان را فراهم می‌کند که چندین ماشین مجازی به‌طور هم‌زمان روی یک سرور فیزیکی اجرا شوند. این یعنی استفاده حداکثری از ظرفیت سرورها و در نتیجه، کاهش نیاز به تعداد بالای دستگاه‌های فیزیکی. از سوی دیگر، چندواحدی بودن به چندین کاربر یا سازمان اجازه می‌دهد که به‌صورت کاملاً امن از یک زیرساخت مشترک بهره ببرند، بدون اینکه به عملکرد یا امنیت هر یک آسیبی برسد.

ترکیب این فناوری‌ها باعث می‌شود منابع محاسباتی با بهره‌وری بیشتری مصرف شوند که نتیجه آن کاهش ضایعات و مصرف انرژی در مقیاسی گسترده است.

• پشتیبانی از دورکاری و کاهش رفت‌و‌آمد روزانه

رایانش ابری نقش مهمی در گسترش کار از راه دور داشته و این موضوع مزایای زیست‌محیطی قابل‌توجهی به همراه دارد. با استفاده از ابزارهای همکاری ابری، کارکنان می‌توانند از هر مکانی و بدون نیاز به حضور فیزیکی وظایف‌شان را انجام دهند.

همچنین کاهش رفت‌وآمدهای روزانه به‌معنای کاهش ترافیک و در نتیجه، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از وسایل نقلیه است. علاوه‌بر این، دورکاری نیاز به فضای اداری و مصرف انرژی مرتبط با گرمایش، سرمایش و نورپردازی را نیز کاهش می‌دهد.

بیشتر بخوانید:

نقش فناوری رایانش ابری در تحول کسب‌وکارهای کوچک و استارتاپ‌ها

با تاثیر بزرگ تکنولوژی رایانش ابری در کسب و کارهای کوچک و متوسط آشنا شوید!

در کنار مزایا، اجرای راهکارهای سبز در زیرساخت ابری ممکن است با چالش‌هایی نیز همراه باشد:

• سرمایه‌گذاری اولیه: استقرار فناوری‌های سبز معمولاً نیازمند سرمایه‌گذاری اولیه برای ارتقای زیرساخت‌ها و استفاده از تجهیزات نوین است.
• گذار فناورانه: انتقال از زیرساخت سنتی به زیرساخت ابری سبز ممکن است پیچیده باشد و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق داشته باشد.
• جلب حمایت ذی‌نفعان: برای موفقیت در اجرای این نوع پروژه‌ها، جلب حمایت مدیران، سهام‌داران و تیم‌های فنی سازمان از اهمیت بالایی برخوردار است.

روش‌های پایدار برای اجرای رایانش ابری سبز

برای بهره‌برداری مؤثر از رایانش ابری سبز، سازمان‌ها می‌توانند مجموعه‌ای از اقدامات و سیاست‌های زیست‌محیطی را در زیرساخت‌های خود پیاده‌سازی کنند. در ادامه به مهم‌ترین این راهکارها اشاره می‌کنیم:

• مراکز داده با بهره‌وری انرژی بالا

یکی از راه‌های مؤثر برای کاهش مصرف انرژی در رایانش ابری، بهینه‌سازی مراکز داده است. با استفاده از سخت‌افزارهای کم‌مصرف، سیستم‌های سرمایشی هوشمند و مدیریت دقیق مصرف برق، می‌توان میزان انرژی مصرفی را به شکل چشمگیری کاهش داد. این رویکرد نه‌تنها هزینه‌ها را پایین می‌آورد، بلکه به افزایش پایداری زیست‌محیطی زیرساخت‌های ابری نیز کمک می‌کند.

• استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در زیرساخت ابری

ادغام منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و انرژی باد در مراکز داده، گامی مهم برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است. بسیاری از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ابری، به کاربران این امکان را می‌دهند که از مراکز داده‌ای استفاده کنند که با انرژی پاک و پایدار کار می‌کنند. گفتنی است که این انتخاب می‌تواند نقش مؤثری در کاهش ردپای کربن سازمان‌ها داشته باشد.

• رایانش ابری کربن‌خنثی

با استفاده از اقداماتی مانند خرید اعتبار کربن (Carbon Credit) یا سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی که منجر به کاهش گازهای گلخانه‌ای می‌شوند، می‌توان میزان کربن تولیدشده توسط عملیات ابری را جبران کرد و به رایانش کربن‌خنثی دست یافت.

• طراحی پایدار نرم‌افزار

توسعه نرم‌افزارهایی که به قدرت پردازشی کمتری نیاز دارند و روی سخت‌افزارهای میان‌رده یا قدیمی نیز به‌خوبی اجرا می‌شوند، باعث کاهش مصرف انرژی در سمت کاربر و سرور خواهد شد.

• مدیریت پسماند الکترونیکی (E-Waste)

سازمان‌ها لازم است راهکارهایی مناسب برای دفع و بازیافت اصولی تجهیزات سخت‌افزاری قدیمی یا فرسوده به کار بگیرند تا از افزایش زباله‌های الکترونیک جلوگیری شود.

• سیاست‌های سبز و حاکمیت زیست‌محیطی

تدوین و اجرای سیاست‌های داخلی که به ترویج رفتارهای پایدار در میان کارکنان، مدیران و شرکای تجاری کمک می‌کنند، نقش مهمی در موفقیت رایانش ابری سبز ایفا می‌کند.

پنج ایده‌ کاربردی در رایانش سبز

در ادامه، به پنج ایده‌ کلیدی برای توسعه فناوری اطلاعات سبز اشاره می‌کنیم:

1. مجازی‌سازی یا Virtualization: استفاده از فناوری مجازی‌سازی برای بهره‌وری بیشتر از منابع سخت‌افزاری و کاهش نیاز به سرورهای فیزیکی متعدد
2. مراکز داده بهینه: طراحی مراکز داده با سخت‌افزار کم‌مصرف، سیستم‌های سرمایشی هوشمند و تکنیک‌های مدیریت توان (Power Management)
3. انرژی تجدیدپذیر: بهره‌گیری از انرژی‌های پاک مانند خورشید و باد برای تأمین برق مراکز داده و زیرساخت ابری
4. ممیزی انرژی (Energy Audit): انجام ممیزی‌های منظم برای شناسایی نقاط ضعف و کاهش مصرف انرژی
5. جبران کربن: خرید اعتبار کربن یا سرمایه‌گذاری در پروژه‌های محیط زیستی برای جبران انتشار گازهای گلخانه‌ای

بهترین اقدامات برای پیاده‌سازی مؤثر رایانش ابری سبز

برای موفقیت در مسیر پایداری زیست‌محیطی، رعایت برخی اصول و بهترین شیوه‌های فناوری اطلاعات سبز (Green IT)  ضروری است. در این بخش، با اقدامات کلیدی برای افزایش کارایی انرژی و کاهش اثرات محیط زیستی آشنا می‌شوید:

• انجام ممیزی انرژی

سازمان‌ها باید به‌صورت منظم مصرف انرژی زیرساخت‌های خود را ارزیابی و تحلیل کنند. این ممیزی‌ها به شناسایی نقاط ضعف، بهینه‌سازی مصرف انرژی و دستیابی به پایداری اقتصادی و زیست‌محیطی کمک می‌کند.

• استفاده از مجازی‌سازی

مجازی‌سازی به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا با استفاده بهینه از منابع، تعداد سرورهای فیزیکی را کاهش دهند. این کار مصرف انرژی را کاهش داده و یکی از راهکارهای کلیدی در پیاده‌سازی رایانش ابری سبز به شمار می‌رود.

• بهینه‌سازی زمان‌بندی پردازش‌ها

زمان‌بندی مناسب پردازش‌ها به‌گونه‌ای که در ساعات کم‌مصرف (Off-Peak) اجرا شوند، به کاهش فشار مصرف برق در شبکه و بهبود بهره‌وری انرژی منجر می‌شود.

مطالعات موردی موفق در حوزه رایانش ابری سبز

• گوگل (Google)

گوگل سال‌هاست که در مسیر استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر گام برداشته و توانسته به وضعیت کربن‌خنثی برسد. این شرکت هدف بلندپروازانه‌ای دارد که تا سال 2030، تمام مراکز داده‌اش در تمام ساعات شبانه‌روز تنها با انرژی بدون کربن کار کنند. گوگل با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و ارتقای بهره‌وری انرژی در مراکز داده، به یکی از پیشگامان رایانش ابری پایدار تبدیل شده است.

• مایکروسافت (Microsoft)

مایکروسافت متعهد شده تا تا سال 2030 به کربن منفی (Carbon Negative) برسد؛ به این معنا که میزان حذف کربن از محیط توسط این شرکت، بیش از میزان تولید آن خواهد بود. استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جبران کربن و توسعه فناوری‌های نوین از جمله اقدامات مؤثر مایکروسافت در راستای پایداری محیط زیستی است.

تجربه شرکت‌های بزرگی مانند گوگل و مایکروسافت نشان می‌دهد که حرکت به‌سوی رایانش ابری سبز نه‌تنها به کاهش هزینه‌های عملیاتی و بهبود بهره‌وری انرژی منجر می‌شود، بلکه نقش مهمی در تقویت تصویر برند ایفا می‌کند. این شرکت‌ها با انتخاب رویکردهای پایدار، جایگاه خود را به‌عنوان پیشگامان حمایت از محیط‌زیست در صنعت فناوری تثبیت کرده‌اند و توانسته‌اند اعتماد مشتریان حساس به مسائل محیط زیستی را به دست آورند.

برای سازمان‌هایی که به‌دنبال ورود به مسیر رایانش سبز هستند، برنامه‌ریزی هدفمند و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نو، نقطه شروعی حیاتی است. همچنین، داشتن رویکردی نوآورانه و جست‌وجوی راهکارهای تازه برای کاهش تأثیرات زیست‌محیطی، یکی از عوامل کلیدی در موفقیت بلندمدت این مسیر به شمار می‌رود.

تحلیل هزینه–فایده در رایانش ابری سبز

پیاده‌سازی رایانش ابری سبز، علاوه‌بر مزایای زیست‌محیطی، از منظر اقتصادی نیز توجیه‌پذیر است. در ادامه، به بررسی ابعاد مالی و بازگشت سرمایه این راهکار می‌پردازیم:

• پیامدهای مالی

اگرچه سرمایه‌گذاری اولیه برای استفاده از فناوری‌های ابری سبز ممکن است بیشتر از روش‌های سنتی باشد، اما در بلندمدت، این هزینه‌ها جبران شده و حتی به صرفه‌جویی چشمگیر در هزینه‌های عملیاتی منجر می‌شود. استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و شیوه‌های بهینه مصرف انرژی، هزینه‌های جاری را کاهش داده و سازمان را در برابر نوسانات قیمت انرژی ایمن می‌کند.

• بازگشت سرمایه (ROI)

سرمایه‌گذاری در رایانش ابری سبز، بازدهی مناسبی به همراه دارد. شرکت‌ها نه‌تنها از لحاظ مالی سود می‌برند، بلکه با پیاده‌سازی این راهکارها می‌توانند شهرت برند خود را به‌عنوان یک سازمان مسئول در برابر محیط زیست ارتقا دهند و الزامات قانونی و مقررات زیست‌محیطی را بهتر رعایت کنند.

• مقایسه رایانش ابری سنتی و سبز

مقایسه رایانش ابری سنتی و رایانش ابری سبز نشان می‌دهد که مزایای استفاده از راهکارهای پایدار به‌مراتب بیشتر از هزینه‌های آن است. رایانش ابری سبز، زیرساختی منعطف‌تر، مقرون‌به‌صرفه‌تر و دوستدار محیط زیست را فراهم می‌کند که در بلندمدت، هم سود اقتصادی و هم اثر اجتماعی مثبتی به همراه دارد.

بیشتر بخوانید:

با ۵ تفاوت زیرساخت ابری و سنتی بیشتر آشنا شوید!

روندهای آینده در پایداری رایانش ابری سبز

آینده پایداری در رایانش ابری سبز بسیار امیدبخش است. فناوری‌های نوظهوری همچون مدیریت انرژی مبتنی‌بر هوش مصنوعی (AI-driven)، رایانش لبه (Edge Computing) و راهکارهای پیشرفته خنک‌سازی نقش مهمی در افزایش بهره‌وری و پایداری زیرساخت‌های ابری ایفا خواهند کرد. همچنین این نوآوری‌ها، مسیر را برای توسعه‌ راهکارهای ابری سازگار با محیط زیست هموارتر می‌سازند.

• پیشرو بودن با کمک راهکارهای پایداری مقرون‌به‌صرفه

در دنیای پرشتاب رایانش ابری، سازمان‌ها برای حفظ جایگاه رقابتی خود باید همواره روندهای جدید را دنبال کنند، روی آموزش مستمر کارکنان سرمایه‌گذاری کرده و بهترین شیوه‌های پایداری را به‌کار بگیرند. استفاده از راهکارهای سبز که از نظر اقتصادی هم به‌صرفه هستند، نه‌تنها باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود، بلکه سازمان را در مسیر تحقق اهداف فناوری اطلاعات سبز نیز قرار می‌دهد.

• پیش‌بینی‌هایی درباره رایانش ابری کربن‌خنثی

با افزایش آگاهی سازمان‌ها نسبت به اهمیت پایداری محیط زیست، رایانش ابری سبز به‌تدریج به یک استاندارد رایج در صنعت فناوری تبدیل خواهد شد. ترکیب فناوری‌های نوآورانه با منابع انرژی تجدیدپذیر، مسیر حرکت به سوی زیرساخت‌های ابری کربن‌خنثی را هموارتر و سریع‌تر می‌کند. به‌گونه‌ای که در آینده نزدیک، استفاده از مراکز داده مجهز به انرژی‌های پاک، دیگر یک انتخاب نیست، بلکه به استانداردی ضروری برای ادامه فعالیت در صنعت فناوری تبدیل خواهد شد.

• سه اصل مهم در رایانش سبز

• کاهش مصرف: کاهش مصرف انرژی و پسماند با استفاده از سخت‌افزارهای بهینه و فرآیندهای کارآمد
• استفاده مجدد: افزایش طول عمر تجهیزات با ارتقا و نگهداری اصولی
• بازیافت: بازیافت اصولی تجهیزات الکترونیکی از رده خارج‌شده برای بازیابی مواد ارزشمند و جلوگیری از آسیب‌های زیست‌محیطی

بیشتر بخوانید:

آشنایی با ۴  ترند مهم در تکامل شبکه‌های مبتنی بر تکنولوژی ابری!

کلام آخر

رایانش ابری فقط یک تحول فناورانه نیست؛ بلکه پلی است به‌سوی آینده‌ای سبزتر و پایدارتر. با مزایایی همچون کاهش مصرف انرژی، کاهش ردپای کربن، بهینه‌سازی استفاده از منابع، کاهش زباله الکترونیک و تسهیل فرآیند دورکاری، این فناوری نقشی مهم در حفظ محیط زیست ایفا می‌کند.

در این مسیر، سازمان‌هایی که زودتر به راهکارهای ابری سبز روی می‌آورند، نه‌تنها از نظر زیست‌محیطی مسئولانه‌تر عمل می‌کنند، بلکه از نظر اقتصادی و عملیاتی نیز مزیت رقابتی به‌دست می‌آورند.

در ایران، راهکارهای سازمانی ایرانسل با ارائه سرویس خدمات ابری به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا زیرساخت‌های خود را به‌شکل بهینه و پایدار مدیریت کنند. این سرویس نه‌تنها پاسخگوی نیازهای متنوع سازمان‌هاست، بلکه با در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی، راه را برای حرکت به‌سوی رایانش ابری سبز هموار می‌سازد.

برای آشنایی بیشتر با زیرساخت ابری ایرانسل، با خطوط ایرانسلی خود کد دستوری ستاره سه مربع (#۳*) را شماره‌گیری کنید یا از طریق ایمیل EB@mtnirancell.ir از کارشناسان ما مشاوره بگیرید.

منبع:

https://forgeahead.io/2024/06/19/green-cloud-computing-sustainable-solutions/

https://thetechnologysquare.com/blogs/the-environmental-benefits-of-cloud-computing/