در دنیای پرشتاب فناوری، دو مفهوم کلیدی درحال تغییر زندگی روزمره ما هستند: هوش مصنوعی و اینترنت اشیا. این دو فناوری قدرتمند، با نفوذ در لایه‌های مختلف زندگی، از خانه تا صنعت، در حال ایجاد تحولات شگرفی هستند. هوش مصنوعی به‌عنوان مغز متفکر به دستگاه‌ها توانایی یادگیری، استدلال و تصمیم‌گیری خودکار را می‌بخشد. اینترنت اشیا نیز با اتصال اشیا مختلف به یکدیگر، دنیایی از داده‌ها را ایجاد می‌کند که هوش مصنوعی می‌تواند از آن‌ها برای ارائه خدمات هوشمندانه‌تر استفاده کنند.
در این مقاله، به بررسی تعامل عمیق بین این دو فناوری خواهیم پرداخت و خواهیم دید که چگونه ترکیب آن‌ها می‌تواند به خلق دنیایی هوشمندتر، کارآمدتر و شخصی‌سازی‌شده‌تر منجر شود.
بررسی تعریف دقیق هوش مصنوعی و اینترنت اشیا
هوش مصنوعی (AI) شاخه‌ای از علوم کامپیوتر است که به توسعه سیستم‌هایی می‌پردازد که قادر به انجام وظایفی است که معمولاً به هوش انسانی نیاز دارند. این وظایف شامل یادگیری، استدلال، حل مسئله، درک زبان طبیعی و تشخیص الگوها است.
هدف اصلی هوش مصنوعی ایجاد ماشین‌هایی است که بتوانند به‌طور مستقل فکر کنند، تصمیم بگیرند و مشکلات را حل کنند. این هدف با توسعه الگوریتم‌ها و مدل‌های پیچیده‌ای محقق می‌شود که به ماشین‌ها امکان می‌دهد از داده‌های عظیم بیاموزند و الگوهای پنهان در آن را کشف کنند.
اینترنت اشیا به شبکه متصل دستگاه‌های فیزیکی، وسایل نقلیه، لوازم خانگی و سایر اشیاء مجهز به سنسورها و نرم‌افزارها اشاره دارد که به آن‌ها امکان می‌دهد داده‌ها را بدون دخالت انسان جمع‌آوری و مبادله کنند تا ادغام یکپارچه دنیای فیزیکی و دیجیتال تسهیل شود.
دستگاه‌های اینترنت اشیا به‌طور مداوم ازطریق سنسورها به جمع‌آوری داده می‌پردازند؛ این داده‌ها رویکرد مبتنی‌بر داده، تصمیم‌گیری آگاهانه و بهینه‌سازی فرآیند را امکان‌پذیر می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
اینترنت اشیا باند باریک (NB-IoT) چیست و چگونه کار می‌کند؟
استفاده مشترک از سیستم‌های هوش مصنوعی و اینترنت اشیا
امروزه، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا به‌طور فزاینده‌ای در سیستم‌ها برای بهبود عملکرد و کارایی دستگاه‌ها پیاده‌سازی می‌شوند. درواقع، این همکاری مفهوم AIoT (هوش مصنوعی اشیا) را تشکیل می‌دهد که در آن هوش مصنوعی و اینترنت اشیا به‌طور جمعی و با هدف ترکیب نقاط قوت خود برای سیستم‌های هوشمند و اتوماتیک استفاده می‌شوند.
دستگاه‌های اینترنت اشیا، مجهز به مجموعه‌ای از حسگرها بوده و قادر به گردآوری داده‌های لحظه‌ای از محیط اطراف خود هستند. این داده‌های دقیق و به‌روز به‌عنوان ورودی به سیستم‌های هوش مصنوعی وارد می‌شوند. الگوریتم‌های پیچیده هوش مصنوعی با پردازش این داده‌ها، قادر به استخراج بینش‌های ارزشمندی هستند که منجر به اتخاذ تصمیمات هوشمندانه و بهینه‌سازی فرآیندها می‌گردد.
به‌عنوان مثال، در یک محیط خانه هوشمند، سنسورهای اینترنت اشیا ممکن است دما، مصرف انرژی و امنیت را نظارت کنند؛ پس از جمع‌آوری اطلاعات هوش مصنوعی این داده‌ها را برای بهینه‌سازی سیستم‌های گرمایش و سرمایش، پیش‌بینی نیازهای انرژی و بهبود پروتکل‌های امنیتی تجزیه‌وتحلیل می‌کند.
نقش محوری مدیریت داده در سیستم‌های هوش مصنوعی و اینترنت اشیا
داده‌ها نقش محوری در سیستم‌های هوش مصنوعی و اینترنت اشیا به‌عنوان یک عامل حیاتی عمل کرده که تصمیم‌گیری هوشمند را امکان‌پذیر می‌سازند. دستگاه‌ها با استفاده از سنسورها ابتدا داده‌های خام محیط اطراف را جمع‌آوری می‌کنند. پس از ضبط، این داده‌های خام در فضای ذخیره‌سازی مانند پلتفرم‌های مبتنی‌بر ابر قرار می‌گیرند.
مرحله بعدی شامل پردازش داده‌ها است. الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، استخراج الگوها، روندها و بینش‌های ارزشمند استفاده می‌شوند. ازطریق تکنیک‌های یادگیری ماشین، هوش مصنوعی ارتباطات معنادار را تشخیص می‌دهد و به سیستم کمک می‌کند تصمیمات آگاهانه، پیشبینیها و پاسخ‌های خودکار ارائه دهد.
یادگیری ماشین در سیستم‌های هوش مصنوعی و اینترنت اشیا
یادگیری ماشین و یادگیری عمیق (Deep learning) به سیستم‌ها کمک می‌کنند تا بر اساس داده‌ها یاد گرفته، پیش‌بینی کنند یا تصمیم بگیرند. یادگیری ماشین، زیرمجموعه‌ای از هوش مصنوعی بوده و شامل استفاده از الگوریتم‌ها برای یادگیری الگوها از داده‌ها و بهبود عملکرد در یک کار خاص با گذشت زمان است. علاوه‌بر این، یادگیری عمیق، یک شکل تخصصی از یادگیری ماشین، شامل آموزش شبکه‌های عصبی مصنوعی با لایه‌های متعدد (شبکه‌های عصبی عمیق) برای تشخیص الگوها و تصمیم‌گیری هوشمند است.
به‌عنوان مثال، در یک سناریوی خانه هوشمند، یادگیری ماشین می‌تواند با یادگیری از الگوها ترجیحات کاربر را پیش‌بینی کند و تنظیمات را برای روشنایی، دما یا امنیت متناسب تنظیم کند؛ علاوه‌بر این، الگوریتم‌های تشخیص ناهنجاری می‌توانند ناهنجاری‌ها را در داده‌های سنسور شناسایی کنند و کاربران را از مشکلات یا تهدیدات امنیتی بالقوه آگاه کنند.
مزایا و چالش‌های ترکیب هوش مصنوعی و اینترنت اشیا
همکاری بین هوش مصنوعی و اینترنت اشیا با تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست آمده از سنسورهای لحظه‌ای، مزایای زیادی را ارائه می‌دهد؛ این همکاری، خودکارسازی را افزایش می‌دهد، پیشبینیها را تسهیل می‌کند و باعث افزایش انعطاف‌پذیری می‌شود و همه این موارد در نهایت منجر به عملیات بهینه، بهبود بهره‌وری منابع و تجربه کاربری بهتر در صنایع یا حوزه‌های مختلف می‌شود.
مزایای ادغام هوش مصنوعی و اینترنت اشیا شامل موارد زیر باشد:
- بهبود کارایی: توانایی هوش مصنوعی در تجزیه‌وتحلیل مقادیر زیادی از داده‌ها از دستگاه‌های اینترنت اشیا، امکان عملیات بهینه و تخصیص منابع را فراهم می‌کند که منجر به افزایش کارایی می‌شود.
- تحلیل پیش‌بینی‌کننده: الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند از داده‌های سنسورهای اینترنت اشیا برای پیش‌بینی روندهای آینده استفاده کنند و به تصمیم‌گیری دقیق و نگهداری پیشگیرانه کمک کنند.
- شخصی‌سازی: ترکیب هوش مصنوعی و اینترنت اشیا با تنظیم پاسخ‌ها و اقدامات بر اساس ترجیحات و الگوهای استفاده فردی، تجربیات شخصی را امکان‌پذیر می‌کند.
- کاهش هزینه‌ها: نگهداری پیش‌بینی‌کننده و استفاده کارآمد از منابع که توسط هوش مصنوعی و اینترنت اشیا هدایت می‌شود، می‌تواند با کاهش زمان خرابی، به حداقل رساندن مصرف انرژی و بهینه‌سازی گردش کار، منجر به کاهش هزینه‌ها شود.
چالش‌های ترکیب هوش مصنوعی و اینترنت اشیا شامل موارد زیر است:
- نگرانی‌های امنیتی: ماهیت متصل دستگاه‌های اینترنت اشیا، آسیب‌پذیری حملات و تهدیدات سایبری را افزایش می‌دهد و ادغام با هوش مصنوعی ممکن است خطرات جدیدی را ایجاد کند که نیاز به اقدامات امنیتی قوی دارد.
- مسائل مربوط به حریم خصوصی داده‌ها: حجم عظیم داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط دستگاه‌های اینترنت اشیا و پردازش‌شده توسط هوش مصنوعی، نگرانی‌هایی را در مورد حریم خصوصی ایجاد می‌کند که نیاز به رسیدگی دقیق و پایبندی به مقررات برای محافظت از اطلاعات کاربر دارد.
- ادغام پیچیده: ادغام هوش مصنوعی با اینترنت اشیا می‌تواند پیچیده باشد و نیاز به مهارت‌های تخصصی و ملاحظات سازگاری دارد که می‌تواند منجر به چالش‌های پیاده‌سازی و افزایش هزینه‌های توسعه شود.
- وابستگی به اتصال: سیستم‌های هوش مصنوعی و اینترنت اشیا به شدت به اتصال شبکه وابسته هستند و هرگونه اختلال یا مشکل تأخیر می‌تواند بر تصمیم‌گیری و عملکرد لحظه‌ای تأثیر بگذارد و در برخی سناریوها یک نقطه ضعف بالقوه باشد.
بیشتر بخوانید:
آینده روندهای توسعه هوش مصنوعی و اینترنت اشیا
هوش مصنوعی و اینترنت اشیا به‌طور فزاینده‌ای برای ایجاد سیستم‌های جدیدتر و پیشرفته‌تر استفاده می‌شوند و با پیشرفت فناوری، ادغام این دو فناوری نیز ادامه خواهد داشت.
به‌عنوان مثال، ما همچنان شاهد استفاده از هوش مصنوعی و اینترنت اشیا برای بهبود فرآیندهای مختلف در صنایع متعدد خواهیم بود. این ممکن است شامل شناسایی پیشگیرانه خرابی تجهیزات و کاهش زمان از دست رفته باشد که به بهبود کارایی، استفاده از منابع و پایداری در بخش‌هایی مانند ساختمان‌های هوشمند و فرآیندهای صنعتی کمک خواهد کرد. علاوه‌بر این، ممکن است شاهد افزایش دستگاه‌های هوش مصنوعی و اینترنت اشیا در زندگی روزمره خود، ازجمله پوشیدنی‌ها، خانه‌های هوشمند و محل کار باشیم. پیاده‌سازی این فناوری‌ها با هم امکان تجربیات شخصی‌تر را فراهم خواهد کرد.
بیشتر بخوانید:
۷ شهر هوشمند جهان، چگونه از تکنولوژی اینترنت اشیا استفاده کردند؟
کلام آخر
در این مقاله، به بررسی مفاهیم بنیادین اینترنت اشیا، کاربردهای گسترده آن در صنایع مختلف و چالش‌های پیش روی این فناوری نوظهور پرداختیم. همچنین، نقش حیاتی هوش مصنوعی در ارتقاء قابلیت‌های اینترنت اشیا و ایجاد سیستم‌های هوشمند را مورد تحلیل قرار دادیم.
در عصر حاضر، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی به‌عنوان دو فناوری متحول‌کننده، در حال تغییر شیوه زندگی و کسب‌وکار ما هستند. این دو فناوری با هم‌افزایی یکدیگر، پتانسیل ایجاد تحولات شگرفی در صنایع مختلف را دارند. از هوشمندسازی خانه‌ها و شهرها گرفته تا بهینه‌سازی فرآیندهای صنعتی، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی در حال ایجاد فرصت‌های بی‌نظیری هستند.
ایرانسل به‌عنوان یکی از پیشگامان حوزه فناوری اطلاعات در کشور، نقش مهمی در توسعه و گسترش اینترنت اشیا ایفا می‌کند. راهکارهای سازمانی ایرانسل با ارائه طیف وسیعی از خدمات مبتنی‌بر اینترنت اشیا، ازجمله سرویس خودرو متصل، سامانه مدیریت هوشمند ناوگان حمل‌ونقل و راهکار یکپارچه نظارت تصویری ابری، گامی مهم در راستای هوشمندسازی صنایع و خدمات مختلف برداشته است. علاوه‌بر این، راهکارهای سازمانی ایرانسل با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های لازم و توسعه پلتفرم‌های نرم‌افزاری، بستر مناسبی را برای رشد و توسعه کسب‌وکارهای مبتنی‌بر اینترنت اشیا فراهم کرده است.
برای آشنایی با سایر سرویس‌های ارائه شده توسط راهکارهای سازمانی ایرانسل، می‌توانید با شماره‌گیری کد دستوری ستاره سه مربع (3#*) یا ارسال ایمیل به ایمیل سازمانی EB@mtnirancell.ir اطلاعات لازم را کسب کنید.
منبع:
نظرات و پیشنهادات