زمانی که دولت از فناوری اطلاعات و ارتباطات (Information and Communication Technology- ICT) برای ارائه خدمات دولتی، تراکنش‌های ارتباطی، یکپارچهسازی سیستم‌ها و تبادل اطلاعات میان مردم، سازمان‌ها، بازار و دیگر ارکان دولتی استفاده کند، دولت الکترونیک شکل می‌گیرد.
در پژوهشی که سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۲ میلادی انجام داد، یک مدل پنج مرحله‌ای، برای پیاده‌سازی دولت الكترونیك، مشخص و معرفی شد. سازمان ملل آن را برای تعیین اوضاع تكامل كشورها ارائه كرد. اما این مدل میزان آمادگی این کشورها برای پذیرش فناوری اطلاعات را هم نشان می دهد. در ادامه با بیشتر با آن می‌شویم.
مدل پنج‌مرحله‌ای پیاده‌سازی دولت الکترونیک
گام اول: پیدایش
در این گام ادارات دولتی وب‌سایتی کوچک ایجاد و اطلاعات خود را در آن ارائه می‌کنند. البته اطلاعاتی که در این وب‌سایت‌ها قرار می‌گیرند، معمولاً ایستا و به شکل محصولات، خدمات، آدرس‌ها، ارتباط با وب‌سایت‌های دیگر و پاسخ به سوالات متداول است.
گام دوم: توسعه
در این گام، اطلاعات موجود در وب‌سایت بیشتر و وب‌سایت پویاتر است. در مرحله توسعه، تعداد صفحات وب افزایش می‌یابد و به‌روز‌رسانی صفحات وب زودتر انجام می‌شود. در این گام تنوع اطلاعات و محتوای آن‌ها نیز بالا می‌رود و مطالب در قالب کاتالوگ، خبرنامه و موتورهای جست وجو قابل دستیابی‌اند.
گام سوم: تعامل
در این مرحله، اطلاعات وب‌سایت براساس نیاز مشتریان سازماندهی می‌شود. به طوری که کاربران می‌توانند با پست الکترونیک یا پر کردن فرم‌های الکترونیکی با سازمان‌ها ارتباط برقرار کنند. در گام‌های قبلی ارتباط یک‌سویه بود، ولی در این گام ارتباط بین سازمان‌های دولتی و کاربران دوسویه است. در این گام نیز بانک‌های اطلاعاتی به واسطه موتورهای جست‌وجو در اختیار کاربران قرار می‌گیرند تا بتوانند با سازمان مورد نظر خود ارتباط برقرار کنند.
گام چهارم: تبادل
در مرحله تبادل، کاربران می‌توانند از خدمات و سرویس‌ها به صورت آنلاین استفاده کنند. افراد می‌توانند برای دریافت خدمات، اطلاعات و محصولات آنلاین مبلغ مورد نظر را پرداخت کنند و معاملات را به صورت آنلاین انجام دهند. در این گام، ارتباط خدمات و محصولات به صورت زنجیره‌ای برقرار می‌شود.
گام پنجم: ادغام
در گام نهایی، کلیه خدمات و اطلاعات دولتی به سادگی در اینترنت در دسترس قرار می‌گیرند. در این مرحله، همه وظایف دولت یکپارچه شده‌اند و در فضای الکترونیک، در میان ادارات دولتی دیگر مرزی وجود ندارد.
نقش ایرانسل در پیاده‌سازی دولت الکترونیک در ایران
در ایران نیز پیاده‌سازی دولت الکترونیک تحت نظارت و اجرای مرکز فناوری اطلاعات، ارتباطات و امنیت نهاد ریاست‌جمهوری اجرا می‌شود. در این حوزه، شرکت ایرانسل، اپراتور پیشرو در ارائه خدمات الکترونیک، در همکاری با نهاد مذکور نقش پررنگی در ایجاد بسترهای مورد نیاز دولت الکترونیک ایفا کرده است.
همه سازمان‌ها و نهادهای دولتی، عمومی و حاکمیتی می‌توانند با استقرار خدمات دولتی و عمومی ایرانسل، بر بستر پلتفرم یکپارچه دولت همراه، که درپایگاه داده نهاد ریاست‌جمهوری نصب شده، انواع خدمات از جمله خدمات محتوایی، استعلامات، درخواست‌ها و شکایات، پرداخت را به مخاطبان خود ارائه کنند. این کار با یکپارچهسازی کانال‌های دسترسی همراه صورت می‌گیرد که این کانال‌ها شامل موارد زیر است:
- کدهای دستوری (USSD)
- پیامک (SMS )
- پیام صوتی ( ( VMS
- تلفن گویا ( IVR )
- برنامه‌های کاربردی همراه (Mobile App)
این پلتفرم که با شعار «شفافیت در ارائه خدمات دولتی و عمومی به مخاطبان» طراحی و پیاده‌سازی شده، دارای سازوکارهای لازم برای فزایش سطح بهره‌وری در فرایندهای تصمیم‌سازی است. با استفاده از این پلتفرم، خدمات دولتی از حالت جزیره‌ای به مدل یکپارچه در می‌آید. این مهم ضمن ایجاد اعتماد و اطمینان در مخاطبان، توسعه ارائه خدمات به صورت متمرکز را ممکن می‌کند.
در حال حاضر، با استفاده از این پلتفرم، خدمات مربوط به شبکه دولت از طریق سرشماره ۴ به هم‌وطنان عرضه و بر بستر اپراتورهای همراه کشور، برای ۱۷ استانداری و برخی از سازمان‌ها مثل سازمان تامین اجتماعی و صندوق کارآفرینی امید راه‌اندازی شده است.
خدمات دولت همراه جزء جدایی‌ناپذیر سرویس‌های مبتنی بر تلفن همراه است. پلتفرم یکپارچه دولت همراه با کد #۴* قابلیت ارائه خدمات همراه را بر بستر کد دستوری دارد. مثلا می‌توان هر استان را با کد مخابراتی خود فراخواند(استان تهران: #۰۲۱*۴*) و سازمان‌ها نیز با شماره‌های تلفن خود (تامین اجتماعی: #۱۴۲۰*۴*) فراخوانی می‌شوند.
رویکرد استفاده از دولت همراه، برای ارتقای سطح سلامت اداری، افزایش رضایت مردم و کاهش هزینه‌ها نیز ضروری و از اهمیتی ویژه برخوردار است. از سوی دیگر ، لازم است در کنار استفاده از فناوری‌های جدید، درباره فرایندها و بوروکراسی اداری تجدید نظر شود تا مردم برای ایجاد کسب‌وکار بتوانند به راحتی مجوزهای لازم را اخذ کنند. با مدیریت و هماهنگی مرکز فناوری اطلاعات، ارتباطات و امنیت ریاست جمهوری، درحال حاضر بیش از ۱۷۵۲۸ دستگاه دولتی در سطح استان‌های کشور به شبکه دولت متصل شده‌اند.
از اقدامات دیگر در این حوزه می‌توان به تفاهم‌نامه بین مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات نهاد ریاست‌جمهوری و شرکت ایرانسل برای ایجاد شبکه امن همراه (APN) بر بستر شبکه اپراتورهای موبایل نیز اشاره کرد. این تفاهم‌نامه که می‌توان آن را نقطه شروعی برای دولت همراه تلقی کرد، به مدیران دستگاه‌های استانی اجازه می‌دهد با استفاده از سیم‌کارت‌های سازمانی این سرویس در شبکه خصوصی شبکه امن تلفن همراه ایرانسل، از هر نقطه و در هر زمان بدون وابستگی به اینترنت به کارتابل اداری خود در شبکه داخلی، دسترسی داشته باشند و امور اداری سازمانی را بدون وقفه انجام دهند.
نظرات و پیشنهادات