تحول دیجیتال در بهداشت و درمان با فناوری‌های روز دنیا

سلامت دیجیتال چیست؟

سلامت دیجیتال (Digital Health) اصطلاحی گسترده است که به استفاده از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات (ICT) برای بهبود خدمات بهداشتی و درمانی اشاره دارد. این حوزه، مجموعه‌ای از ابزارها و راهکارها، از جمله اپلیکیشن‌های موبایل (mHealth)، پرونده الکترونیک سلامت، پزشکی از راه دور، هوش مصنوعی و دستگاه‌های پوشیدنی را در بر می‌گیرد.

هدف اصلی سلامت دیجیتال، افزایش دسترسی به خدمات، بالا بردن کارایی نظام درمان، کاهش هزینه‌ها و توانمندسازی بیماران برای مدیریت فعالانه سلامت خود است. در واقع، سلامت دیجیتال تلاش می‌کند تا با ترکیب دنیای فناوری و پزشکی، مراقبت‌های بهداشتی را شخصی‌سازی‌شده، پیشگیرانه و در دسترس همگان قرار دهد.

بیشتر  بخوانید:

نقش راهکارهای دیجیتال ایرانسل در افزایش سلامت و ایمنی در کار

فناوری‌های دیجیتال در حوزه بهداشت و درمان

با ورود سیستم‌های سلامت هوشمند، پردازش داده و اطلاعات در نظام سلامت، بیشتر از قبل اهمیت پیدا کرده است. در حال حاضر تشخیص بیماری، مراقبت از بیمار و مدیریت مراکز درمانی و… دیگر صرفاً به مهارت پزشک یا امکانات فیزیکی محدود نمی‌شود، بلکه برای رسیدن به بهترین نتیجه باید ابزارهای دیجیتال را هم به کار گرفت. این ابزارها که هر کدام بخشی از زنجیره بهداشت و درمان را متحول کرده است، سرعت و دقت تصمیم‌گیری را افزایش می‌دهند و امکان ارائه خدمات سلامت را در هر زمان و مکان فراهم می‌کنند.

۱. سیستم‌های اطلاعات سلامت (HIS)

سیستم‌های اطلاعات سلامت (Health Information Systems) یکی از اصلی‌ترین بخش‌های تحول دیجیتال در حوزه درمان هستند. این سیستم‌های سلامت هوشمند با هدف ثبت، نگهداری و بازیابی اطلاعات بیماران طراحی شده‌اند و به مراکز درمانی اجازه می‌دهند تا داده‌های مربوط به پذیرش، تشخیص، درمان، دارو، ترخیص و خدمات پشتیبانی و مراقبتی در دوران نقاهت را به‌صورت دیجیتال مدیریت کنند.

پرونده سلامت الکترونیکی بیماران در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها، سرعت و دقت در ارائه خدمات درمانی را افزایش می‌دهد و پزشک می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن، به اطلاعات پزشکی بیمار دسترسی داشته باشد.

۲. پرونده الکترونیک سلامت (EHR)

یکی دیگر از بخش‌هایی که نقش کلیدی و پررنگی در این زمینه ایفا می‌کند، پرونده الکترونیک سلامت (Electronic Health Record) است. این سیستم‌های سلامت هوشمند، نسخه‌ای دیجیتالی از سوابق سلامت هر فرد است که امکان مشاهده، ویرایش و به‌روزرسانی آن توسط پزشکان، پرستاران و سایر متخصصان حوزه سلامت وجود دارد و باعث افزایش دقت در تشخیص و کاهش خطاهای پزشکی می‌شود.

برخلاف پرونده‌های کاغذی، EHR به‌راحتی در دسترس فعالان این حوزه قرار می‌گیرد و به‌طور مداوم قابل‌ به‌روزرسانی است و باعث می‌شود اشتراک‌گذاری اطلاعات بین بخش‌های مختلف یک مرکز درمانی یا حتی بین مراکز متفاوت به‌راحتی انجام شود.

۳. پزشکی از راه دور (Telemedicine)

پزشکی از راه دور واضح‌ترین کاربرد فناوری دیجیتال در سیستم سلامت است. این فناوری امکان ارائه خدمات تشخیصی، درمانی و مشاوره‌ای را بدون نیاز به مراجعه حضوری فراهم می‌کند.

پزشکی از راه دور، به‌ویژه در مناطق محروم، نقاط دورافتاده و در شرایط بحران‌های بهداشتی مانند همه‌گیری‌ها، نقشی حیاتی دارد. در این موقعیت‌ها، پزشکان و بیماران می‌توانند با تماس تصویری، گفت‌وگوهای متنی یا پلتفرم‌های تخصصی، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و فرایند درمان را پیش ببرند.

همچنین بررسی وضعیت بیماران مزمن از راه دور، تفسیر آزمایش‌ها، ارجاع تخصصی، روان‌درمانی و حتی جلسات توانبخشی هم از طریق این روش انجام می‌شود. همچنین با کاهش نیاز به مراجعه حضوری، علاوه‌بر کاهش زمان و هزینه‌ها برای بیمار، فشار بر مراکز درمانی هم کمتر می‌شود.

۴. پوشیدنی‌های سلامت

پوشیدنی‌های سلامت به دستگاه‌هایی گفته می‌شود که معمولاً در تماس با بدن قرار می‌گیرند و اطلاعات حیاتی کاربران مانند ضربان قلب، میزان فعالیت بدنی، سطح اکسیژن خون، کیفیت خواب و… را به‌صورت لحظه‌ای پایش و ثبت می‌کنند. این ابزارها که در قالب ساعت‌های هوشمند، دستبندهای ورزشی و حسگرهای پوشیدنی طراحی شده‌اند، نقش مؤثری در ارتقای سطح سلامت فردی و پیشگیری از بیماری‌ها ایفا می‌کنند.

کاربران می‌توانند با کمک این دستگاه‌ها، تغییرات فیزیولوژیکی بدن خود را در طول شبانه‌روز ثبت کنند و در صورت بروز اختلال یا علائم غیرمعمول، سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند.

پوشیدنی‌های سلامت همچنین در مدیریت بیماری‌های مزمن مثل دیابت، فشار خون و اختلالات قلبی هم کاربرد بسیاری دارند. با کمک این دستگاه‌ها کاربر می‌تواند اطلاعات مورد نظر را به پزشک یا پرستار ارسال کند و فرایند مراقبت پزشکی به‌شکل غیرحضوری ادامه پیدا می کند.

۵. هوش مصنوعی در بهداشت

هوش مصنوعی (AI) به یکی از قوی‌ترین ابزارهای تحول دیجیتال در حوزه بهداشت و درمان تبدیل شده است. این فناوری با توان تحلیل داده‌های پزشکی، به متخصصان کمک می‌کند تا در تصمیم‌گیری‌های بالینی دقیق‌تر عمل کنند. برای مثال، تصاویر پزشکی مانند ام‌آر‌آی (MRI) و سیتی اسکن (CT scan) را با دقت بالا تحلیل کنند یا الگوهای بسیار ظریف بیماری‌هایی مانند سرطان را زودتر از بررسی‌های انسانی شناسایی کنند.

کاربردهای AI به تشخیص محدود نمی‌شود. در حال حاضر، از این فناوری برای طراحی درمان‌های شخصی‌سازی‌شده بر اساس ویژگی‌های ژنتیکی بیماران استفاده می‌شود. همچنین ربات‌های مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند در انجام جراحی‌های حساس یا پشتیبانی از بیماران در محیط‌های مراقبتی نقش‌آفرینی کنند. حتی در زمینه مدیریت بیمارستان‌ها هم AI به کمک مدیران آمده تا با پیش‌بینی نیازها، بهینه‌سازی منابع و کاهش هزینه‌ها، کیفیت خدمات سلامت را ارتقا دهند.

۶. اینترنت اشیا در سلامت

اینترنت اشیا (IoT) با اتصال دستگاه‌ها و حسگرهای هوشمند به شبکه‌های ارتباطی، گام بلندی در زمینه بهداشت و درمان و کمک به بیماران برداشته است. با استفاده از این فناوری، امکان بررسی مداوم وضعیت بیماران فراهم شده و اطلاعات حیاتی مثل ضربان قلب، فشار خون یا سطح قند خون ثبت و برای پزشکان ارسال می‌شود.

در بیمارستان‌ها، تجهیزات مجهز به اینترنت اشیا (IoT) می‌توانند به‌صورت خودکار عملکرد خود را گزارش دهند یا در صورت بروز مشکل، هشدارهای فوری صادر کنند.

۷. واقعیت مجازی و واقعیت افزوده در بهداشت و درمان

واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) دیگر فقط ابزار سرگرمی نیستند؛ این فناوری‌ها حالا به بخشی از فرایندهای درمان، آموزش پزشکی و حتی توان‌بخشی تبدیل شده‌اند. در محیط‌های آموزشی، دانشجویان پزشکی می‌توانند با کمک واقعیت مجازی (VR)، جراحی‌ها را در فضایی شبیه‌سازی‌شده تمرین کنند، بدون آن‌که خطری متوجه بیمار باشد. این تجربه‌ تعاملی، مهارت‌آموزی را عمیق‌تر و مؤثرتر می‌کند.

در درمان هم، واقعیت افزوده (AR) نقش مهمی ایفا می‌کند. برای نمونه، جراحان می‌توانند هنگام عمل، با استفاده از این فناوری اطلاعات دقیقی از ساختار داخلی بدن بیمار دریافت کنند که به دقت عمل کمک می‌کند.

فناوری‌های واقعیت مجازی و افزوده، در روان‌درمانی هم به‌کار می‌روند. برای مثال در درمان فوبیا و وسواس فکری نتایج خوبی از استفاده از این فناوری به‌دست آمده است.

بیشتر بخوانید:

تأثیر رایانش ابری بر صنعت بهداشت و درمان چیست؟

مزایای تحول دیجیتال در بخش بهداشت و درمان

تحول دیجیتال، چشم‌اندازی نو در نظام بهداشت و درمان ایجاد کرده و تجربه بهتری از مراقبت‌های پزشکی را برای بیماران و کادر درمان رقم زده است. بیماران امروز با دسترسی آسان به مشاوره‌های آنلاین، نوبت‌گیری الکترونیکی و پرونده‌های سلامت، مسیر درمان را راحت‌تر طی می‌کنند.

از دیگر مزایای تحول دیجیتال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. بهبود کیفیت خدمات

فناوری‌های دیجیتال، دسترسی سریع و دقیق به اطلاعات پزشکی را ممکن کرده و باعث رشد کیفیت خدمات درمانی شده‌اند. پزشکان می‌توانند با تکیه بر داده‌های جامع و به‌روز بیماران، بیماری‌ها را در مراحل اولیه تشخیص دهند و راهکارهایی متناسب با شرایط هر فرد ارائه کنند.

۲. افزایش کارایی

یکی از پیامدهای مهم تحول دیجیتال، افزایش کارایی در نظام سلامت است. استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی یکپارچه، سرعت بیشتری به فرایندهای اداری و درمانی می‌دهد و همین کار به کاهش زمان انتظار بیماران و حذف اقدامات تکراری کمک می‌کند.

۳. دسترسی راحت‌تر به خدمات

گسترش خدمات پزشکی از راه دور، باعث شده دریافت مشاوره و مراقبت‌های پزشکی برای افرادی که ساکن مناطق دورافتاده هستند یا کسانی که محدودیت حرکتی دارند، راحت‌تر انجام شود. این دستاورد علاوه بر اینکه به افزایش کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند، باعث کمتر شدن فشار بر مراکز درمانی بزرگ و شهرهای پرجمعیت می‌شود.

۴.کاهش خطاهای پزشکی

دیجیتالی‌شدن اطلاعات پزشکی و اتوماتیک شدن فرایندها، نقش مهمی در کاهش خطاهای انسانی داشته است. ورود و تحلیل داده‌ها از طریق فناوری‌های پیشرفته، باعث کمتر شدن اشتباه در ثبت پرونده سلامت الکترونیکی بیماران شده است.

۵. توانمندسازی بیماران

یکی از تحولات اساسی در سلامت دیجیتال، مشارکت‌ بیماران در فرایند درمان است. اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های سلامت دیجیتال این امکان را فراهم کرده‌اند که افراد به اطلاعات پزشکی خود دسترسی داشته باشند، سبک زندگی سالم‌تری را دنبال کنند و تصمیمات آگاهانه‌تری درباره سلامت خود بگیرند.

بیشتر بخوانید:

اینترنت اشیا؛ آینده سلامت و مراقبت‌های پزشکی

چالش‌های موجود در مسیر دیجیتالی‌شدن نظام سلامت

با وجود مزایای بسیاری که تحول دیجیتال در نظام سلامت دارد، مسیر پیاده‌سازی آن با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. این چالش‌ها از زیرساخت‌های فنی تا موانع فرهنگی و قانونی و… در این زمینه وجود دارند و می‌توانند فرایند دیجیتالی‌شدن را کند یا حتی متوقف کنند. از مهم‌ترین چالش‌های این مسیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. زیرساخت‌های ناکافی فناوری

در بسیاری از کشورها، به‌ویژه در مناطقی که کمتر توسعه‌ پیدا کرده‌اند، کمبود زیرساخت‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات یکی از چالش‌های اصلی در پیاده‌سازی سلامت دیجیتال است. نبود اینترنت پایدار، تجهیزات مدرن، نرم‌افزارهای به‌روز و…، عملکرد دیجیتال را به‌شدت محدود می‌کند.

۲.حریم خصوصی و امنیت اطلاعات

اطلاعات سلامت افراد بسیار حساس است و به همین دلیل حفاظت از داده‌ها در دنیای آنلاین و حفظ حریم شخصی اهمیت ویژه‌ای دارد. هرگونه دسترسی غیرمجاز یا سوءاستفاده از این داده‌ها می‌تواند پیامدهای جدی و جبران‌ناپذیری برای بیماران و مراکز درمانی به‌همراه داشته باشد.

بنابراین، هرچند دیجیتالی‌شدن خدمات درمانی مزایای فراوانی دارد، اما در صورت بی‌توجهی به امنیت و حفظ حریم خصوصی، این امر می‌تواند منجر به کاهش اعتماد عمومی، بروز شکایات حقوقی و حتی ایجاد آسیب‌های روانی و اجتماعی برای بیماران شود.

۳. مقاومت فرهنگی و سازمانی

برای موفقیت در تحول دیجیتال، باید نگرش، روش کار و فرهنگ سازمانی تغییر کند. با این حال، در بعضی از مراکز درمانی، کارکنان در برابر فناوری‌های جدید مقاومت می‌کنند یا به کارآمدی آن‌ها اطمینان ندارند و همین موضوع روند اجرا را کند می‌کند. همچنین، نداشتن آموزش کافی یکی از موانع جدی در اجرای درست این فرایند است.

۴. چالش‌های قانونی و مقرراتی

در بسیاری از کشورها، نظام‌های حقوقی هنوز آمادگی کامل برای رسیدگی به مسائل جدید حوزه سلامت دیجیتال را ندارند. موضوعاتی مثل تعیین مسئولیت در خطاهای الگوریتمی، بررسی صلاحیت قانونی ارائه‌دهندگان خدمات درمانی از راه دور و …، همچنان مبهم بوده و فاقد چارچوب مشخص هستند.

۵. یکپارچگی و استانداردسازی داده‌ها

در سیستم سلامت، بهداشت و درمان، داده‌ها از منابع مختلف جمع‌آوری می‌شوند. نبود استانداردهای یکسان برای ثبت و تبادل این اطلاعات، باعث می‌شود داده‌ها به‌خوبی با هم هماهنگ نشوند و استفاده مؤثر از آن‌ها سخت باشد. این عدم یکپارچگی، تحلیل دقیق داده‌ها را محدود کرده و در نتیجه کیفیت خدمات درمانی را کاهش می‌دهد.

بیشتر بخوانید:

با ترندهای برتر تحول دیجیتال در حوزه سلامت آشنا شوید!

نقش زیرساخت‌های ارتباطی مثل تکنولوژی 5G در تحول سلامت

زیرساخت‌های ارتباطی پیشرفته، مثل فناوری نسل پنجم اینترنت (5G)، نقش مهمی در پیشرفت سلامت دیجیتال دارند. 5G با سرعت بسیار بالا، تأخیر کم و ظرفیت زیاد انتقال داده‌ها، امکان استفاده بهتر از فناوری‌های جدید در حوزه پزشکی را فراهم می‌کند.

برای مثال، در پزشکی از راه دور، 5G اجازه می‌دهد تصاویر و ویدیوها با کیفیت بالا و به‌صورت زنده ارسال شوند که این موضوع برای تشخیص دقیق و مراقبت بهتر بیماران بسیار مهم است. همچنین در جراحی‌های از راه دور، اتصال سریع و پایدار با تأخیر کم، باعث افزایش دقت و امنیت عمل می‌شود.

با گسترش اینترنت اشیا در حوزه پزشکی و فناوری سلامت، نیاز به ارتباطات سریع و پایدار بیشتر شده است. 5G کمک می‌کند داده‌های پزشکی سریع‌تر جمع‌آوری، تحلیل و به اشتراک گذاشته شوند و پزشکان بتوانند سریع‌تر و بهتر تصمیم بگیرند.

کلام آخر

تحول دیجیتال در حوزه بهداشت و درمان فرصت‌های زیادی برای رشد کیفیت و کارایی خدمات پزشکی ایجاد کرده است. فناوری‌های دیجیتال امکان ارائه خدمات دقیق‌تر، سریع‌تر و شخصی‌سازی‌شده را فراهم کرده‌اند. این پیشرفت‌ باعث افزایش رضایت بیماران، بهتر شدن فرآیندهای درمانی و کاهش هزینه‌ها می‌شود.

تحول دیجیتال در حوزه سلامت، مسیر ارائه خدمات پزشکی را به‌شدت متحول کرده و امکان دسترسی سریع‌تر، امن‌تر و دقیق‌تر به اطلاعات بیماران را فراهم می‌کند. راهکارهای سازمانی ایرانسل در این حوزه، با ارائه پلتفرم‌های مبتنی بر فناوری ابری و ابزارهای مدیریت داده و ارائه خدمات پزشکی بر بستر ابری، به مراکز درمانی و بیمارستان‌ها کمک می‌کند تا فرایندهای خود را بهینه کرده و تجربه‌ای کارآمد و هوشمند برای بیماران فراهم کنند. برای آشنایی بیشتر با این خدمات، می‌توانید کد دستوری ستاره سه مربع (#۳*) را از خطوط ایرانسلی خود شماره‌گیری کنید یا از طریق ایمیل Eb@mtnirancell.ir  با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

منابع:

Northeastern

Insights