۲۵ شهريور ۱۴۰۴
فناوری 5G در بهداشت و درمان؛ آغاز جراحیهای رباتیک و درمانهای هوشمند!
نسل پنجم شبکههای بیسیم (5G) یک جهش چشمگیر نسبت به نسلهای پیشین شبکه به حساب میآید. این فناوری، سرعت بینظیر، تأخیر بسیار کم و ظرفیت پشتیبانی از تعداد بیشتری از دستگاهها را فراهم میکند. چنین پیشرفتهایی تاکنون بسیاری از صنایع، از جمله حوزه بهداشت و درمان را دگرگون کردهاند.
امروزه، ارائه خدمات بهداشت و درمان به اطلاعات دقیق و بهموقع وابسته است و این دادهها تأثیر مستقیم بر کیفیت روند درمان بیماران دارند. شبکه 5G این امکان را فراهم کرده تا تبادل دادهها و ارتباطات بهصورت آنی انجام شود. امروزه حضور 5G در بسیاری از جنبههای بهداشت و درمان دیده میشود؛ از پردازش تصاویر پزشکی و توسعه حسگرها گرفته تا سامانههای اطلاعات بیماران. حتی این فناوری امکان طراحی و اجرای کاربردهای نوینی را فراهم کرده که آینده این صنعت را دگرگون میسازند. به همین دلیل، انتظار میرود بهکارگیری فناوری 5G در بهداشت و درمان تا سال ۲۰۳۰ بهرهوری این حوزه را تا ۵۳۰ میلیارد دلار افزایش دهد.
در این مطلب، بررسی میکنیم که چگونه فناوری 5G میتواند مرزهای پزشکی سنتی را جابهجا کند و دنیای تازهای را پیش روی خدمات درمانی قرار دهد.
مبانی استفاده از فناوری 5G در بهداشت و درمان
فناوری 5G منابعی بیسابقه را در اختیار صنعت بهداشت و درمان قرار میدهد تا کیفیت و دامنه خدمات درمانی را بهشکلی چشمگیر ارتقا دهد. این فناوری دارای ویژگیهای کلیدی متعددی است که فراتر از درمانهای مرسوم عمل میکند و زمینه نوآوری را در این حوزه گسترش میدهد.

ویژگیهای کلیدی فناوری 5G در بهداشت و درمان
از ویژگیهای کلیدی فناوری 5G در بهداشت و درمان، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تأخیر بسیار پایین (Ultra-Low Latency)
نسل پنجم شبکهها زمان جابهجایی داده بین دستگاهها را به حداقل میرساند. تأخیر آن کمتر از یک میلیثانیه است، این در حالیست که شبکههای 4G حدود ۷۰ میلیثانیه تأخیر دارند. این ویژگی باعث میشود برنامهها و خدمات بهصورت آنی اجرا شوند و پاسخگویی سریعتر باشد.
- سرعت انتقال بسیار بالا (Increased Speed)
در مقایسه با 4G، فناوری 5G سرعت انتقال دادهای تا حدود ۱۰۰ برابر بیشتر (نزدیک به ۱۰ گیگابیت بر ثانیه) را ارائه میدهد. این سرعت بالا باعث میشود اشتراکگذاری سریع فایلهای پزشکی حجیم، انتقال ویدئوهای با کیفیت بالا و کاهش زمان انتظار برای انجام فرایندهای درمانی ممکن شود.
- اتصال گسترده (Massive Connectivity)
شبکه 5G میتواند تا یک میلیون دستگاه را در هر کیلومتر مربع پشتیبانی کند؛ قابلیتی که مسیر را برای توسعه گسترده اینترنت اشیا (IoT) در محیطهای درمانی هموار میکند.
- قابلیت اطمینان بالا (Improved Reliability)
5G با طراحی مقاوم و پایدار، دسترسپذیری ۹۹.۹۹۹٪ را تضمین میکند؛ این قابلیت برای عملکرد بدون وقفه در سیستمهای حساس بهداشت و درمان، حیاتی است.
- پوشش گستردهتر (Wider Coverage)
پوشش شبکه از مهمترین عوامل کیفیت خدمات ارتباطی است. فناوری 5G مناطق بیشتری را تحت پوشش قرار میدهد و دسترسی به شبکه را در مناطقی که پیشتر از خدمات سلولی بیبهره بودند، ممکن میکند.
بیشتر بخوانید:
شبکههای هوشمند 5G، شتابدهنده تحول دیجیتال در صنایع مختلف
آینده کسبوکارها با نسل پنجم شبکه تلفن همراه (5G) چگونه است؟
آشنایی با کاربردهای فناوری 5G در بهداشت و درمان
همهگیری کووید-۱۹ به روند پذیرش تلهمدیسین (پزشکی از راه دور) سرعت بخشید و آن را از یک خدمت محدود به راهکاری اصلی برای ارائه خدمات بهداشت و درمان تبدیل کرد. فناوری 5G در تقویت تلهمدیسین و مراقبتهای پزشکی از راه دور نقشی حیاتی دارد و مزایای متعددی را نسبت به روشهای سنتی ارائه میکند.
۱. دسترسی گستردهتر و آسانتر
با توسعه شبکههای 5G، تلهمدیسین دیگر محدود به مناطق دورافتاده نیست و اکنون به استانداردی نوین در مراکز درمانی سراسر جهان تبدیل شده است. این تحول مزایای مهمی را به همراه دارد:
- توزیع بهینه منابع بهداشت و درمان، بهویژه در مناطقی که با کمبود پزشک و متخصص روبهرو هستند.
- کاهش نیاز به سفر بیماران و در نتیجه کاهش اثرات زیستمحیطی ناشی از آن.
- امکان دریافت فوری نظر متخصص در شرایط حاد، مخصوصاً در زمانی که دسترسی به آنها در محل ممکن نیست.
۲. بهبود کیفیت مشاورههای درمانی
سرعت بالا و تأخیر بسیار پایین در شبکه 5G، کیفیت خدمات مشاوره پزشکی از راه دور را بهشکل چشمگیری ارتقا میدهد:
- ارتباط تقریباً لحظهای، تعامل طبیعیتر بین پزشک و بیمار را ممکن میکند.
- ویدئوهای با کیفیت بالا امکان معاینات دقیقتر را از راه دور فراهم میکنند.
- اشتراکگذاری و دسترسی سریع به فایلهای پزشکی در طول مشاوره امکانپذیر است.
۳. 5G در ترکیب با پزشکی از راه دور، مراقبتهای پس از عمل جراحی را متحول کرده است:
- بیماران پس از انجام عملهای کمتهاجم (minimally invasive) میتوانند همان روز به خانه بازگردند و مراقبتهای بیشتر را از طریق مشاوره آنلاین دریافت کنند.
- امکان معاینه محل جراحی از راه دور، نیاز به مراجعات حضوری به بیمارستان را از بین میبرد.
- این قابلیت حتی برای بیماریهای مزمن، بهویژه در مراقبت از زخم و تعویض پانسمان، بسیار سودمند است.
۴. پاسخگویی سریع در شرایط اورژانسی و مراقبت از بیماران دچار آسیبهای شدید
در شرایط اضطراری، تلهمدیسین مجهز به 5G مزایای حیاتی زیادی را به همراه دارد:
- مشاوره تخصصی جراحان باتجربه، حتی در مناطق دورافتاده، مستقیماً در اختیار نیروهای امدادی قرار میگیرد.
- آمبولانسهای مجهز به تلهمدیسین، امکان برقراری ارتباط آنی با نیروهای آموزشدیده را در مراقبتهای پیشرفته از بیماران دچار آسیبهای شدید و احیای حیاتی (ATLS) فراهم میکنند.
۵. پایش از راه دور بیماران (RPM)
در مراقبت از بیماران از راه دور (Remote Patient Monitoring) تکنولوژی 5G، به ارائهدهندگان خدمات بهداشتی و درمانی این امکان را میدهد که خارج از محیطهای سنتی بیمارستان، خدماتی باکیفیت و شخصیسازیشده را برای بیماران فراهم کنند. این تحول، مدل بهداشت و درمان را تغییر داده، نتایج درمانی را بهبود بخشیده و تجربه بیماران را ارتقا میدهد.
- پایش مستمر بیماران
- بررسی مداوم علائم حیاتی و شاخصهای سلامت با استفاده از دستگاهها و حسگرهای پوشیدنی
- ارسال لحظهای دادهها به مراکز درمانی برای تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی
- فراهمکردن بستر مداخلات پیشگیرانه و برنامههای درمانی متناسب با شرایط هر بیمار
- برگزاری ویزیتها، مشاورهها و پیگیریهای درمانی بهصورت آنلاین و در خانه بیماران
- بهبود دسترسی به خدمات درمانی، بهویژه برای افرادی که در مناطق دورافتاده زندگی میکنند
- بهبود تجربه و رضایت بیماران
- حذف نیاز به سفرهای زمانبر و پرهزینه به مراکز درمانی
- افزایش دسترسی به خدمات برای افراد دارای محدودیت حرکتی یا ساکن مناطق دوردست
- توانمندسازی بیماران برای مشارکت فعال در مدیریت سلامت خود
- تشخیص زودهنگام مشکلات و واکنش سریع به تغییر وضعیت بیماران
- نوآوری در مراقبت از راه دور
- استفاده از واقعیت افزوده (AR) برای کمک به جراحی و بهبود دید در عملهای پیچیده
- تشخیصهای هوش مصنوعی (AI) برای شناسایی زودهنگام بیماریها و ارائه تشخیصهای دقیقتر
- توصیههای درمانی شخصیسازیشده بر اساس دادههای اختصاصی هر بیمار
۶. دستگاههای پوشیدنی پیشرفته
امروزه متخصصان حوزه بهداشت و درمان از دستگاههای پوشیدنی پزشکی متنوعی بهره میبرند که با فناوری 5G تقویت شدهاند. این ابزارها بینشهای دقیقتری را از وضعیت سلامت و عملکرد بدن بیمار ارائه میدهند.

پایش مداوم پارامترهای سلامتی
- رصد مداوم علائم حیاتی مانند ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن خون
- ثبت و تحلیل دقیق الگوهای فعالیت بدنی، خواب و برنامههای روزانه
- ارائه حسگرهای تخصصی برای مدیریت بیماریهای مزمن مانند دیابت، نارسایی قلبی یا بیماریهای تنفسی
انتقال و تحلیل پیشرفته دادهها
- حجم زیادی از دادههای سلامت بهسرعت و با کارایی بالا منتقل میشوند.
- الگوریتمهای پیشرفته، دادهها را بلافاصله پردازش کرده و تحلیلهای فوری ارائه میدهند.
- ذخیرهسازی ابری، بستری امن و متمرکز را برای دسترسی آسان تیمهای درمانی به اطلاعات بیماران فراهم میکند.
بیشتر بخوانید:
از تشخیص تا درمان؛ رایانش ابری چگونه صنعت بهداشت و درمان را متحول میکند؟
یکپارچگی با سامانههای بهداشت و درمان
- مشاورههای از راه دور با استفاده از شبکههای 5G، کیفیت تماسهای تصویری را بهطرز قابل توجهی ارتقا میدهند.
- با وجود هشدارهای خودکار، هرگونه تغییر غیرعادی در وضعیت سلامت بیمار، بلافاصله به کاربر و تیم درمانی اطلاع داده میشود.
- دادههای جمعآوریشده به تدوین برنامههای درمانی و دارویی اختصاصی برای هر بیمار کمک میکنند.
۷. بیمارستانهای هوشمند
بیمارستانهای هوشمند با استفاده از تکنولوژی 5G، زیرساختها و ارتباطات خود را ارتقا دادهاند و به محیطهایی کارآمدتر، پاسخگوتر و بیمارمحور تبدیل شدهاند. این فناوری، ارتباط یکپارچه میان دستگاهها و سامانههای مختلف پزشکی را ممکن میکند.
- زیرساخت بیمارستان هوشمند مبتنی بر 5G
- با ظرفیت اتصال انبوه 5G، امکان بهکارگیری هزاران دستگاه اینترنت اشیا (IoT) در بیمارستان فراهم میشود.
- پایش کامل و لحظهای بیماران بدون محدودیتهای پیشین در انتقال دادهها امکانپذیر میشود.
- جریان مداوم دادهها به بیمارستانها اجازه میدهد برنامههای درمانی شخصیسازیشده و خودکار طراحی کنند.
بیشتر بخوانید:
اینترنت اشیا چگونه باعث پیشرفت و بهبود حوزه درمان میشود؟
- مدیریت بهینه منابع بیمارستانی
- ردیابی لحظهای بیماران، کارکنان و تجهیزات، دقیقتر و کارآمدتر میشود.
- شبکه5G فرایندهای هوشمندی را امکانپذیر میکند که با تغییر شرایط بیمارستان سازگار میشوند.
- استراتژیهای نگهداری پیشگیرانه برای تجهیزات حیاتی به کمک 5G قابلاجرا میشوند.
- ترخیص زودهنگام و مراقبت پیوسته
- بیماران میتوانند زودتر از بیمارستان مرخص شوند، درحالیکه همچنان تحتنظر تیم درمانی باقی میمانند.
- امکانات تشخیص آزمایشگاهی در منزل، نیاز به مراجعه حضوری به بیمارستان را کاهش میدهد.
- 5G از ایده ایجادICUهای سیار پشتیبانی و مراقبتهای حیاتی را برای بیماران، سریعتر و در دسترستر میکند.
۸. پیشرفت در تصویربرداری پزشکی و تشخیص با هوش مصنوعی
فناوری 5G کیفیت و سرعت تصویربرداری پزشکی را بهطور چشمگیری افزایش میدهد. با سرعت بالای انتقال داده و تأخیر کم، تصاویر با وضوح بالا سریعتر و دقیقتر تولید میشوند و پزشکان میتوانند تشخیصهای سریعتر و دقیقتری را ارائه دهند:
انتقال سریع تصاویر با وضوح بالا
سرعت بالای شبکه 5G و قابلیت اتصال گسترده آن، انتقال فایلهای حجیم تصویربرداری پزشکی را آسان میکند:
- رادیولوژیستها و متخصصان میتوانند از هر مکان تصاویر با وضوح بالا را بهصورت تقریباً فوری دریافت کنند.
- بازسازی تصاویر از زوایای مختلف با تکنیکهای چندبعدی (MPR) با سرعت بیشتری انجام میشود.
- تشخیصها سریعتر صورت میگیرند و در شرایط اورژانسی، در زمان صرفهجویی میشود.
تفسیر آزمایشها از راه دور
- تلهپاتولوژی پویا (Dynamic telepathology) به پاتولوژیستها اجازه میدهد تصاویر میکروسکوپی را بهصورت آنی مشاهده کنند.
- پاتولوژیستها میتوانند در طول عمل جراحی، با استفاده از کنترل رباتیک، میکروسکوپها را از راه دور هدایت و نمونهها را بررسی کنند.
- فناوریهایی مانند توموگرافی انسجام نوری (OCT) و طیفسنجی نزدیک به مادون قرمز، تصاویر با وضوح بالا را مستقیماً به متخصصان ارسال میکنند.
تحلیل تصاویر با کمک هوش مصنوعی
- الگوریتمهای هوش مصنوعی میتوانند دادههای حجیم را بهسرعت پردازش کنند و از این راه، نیاز به تحلیل دستی را کاهش دهند.
- با تکنیکهای یادگیری عمیق (deep learning) میتوان تصاویر پیچیده پزشکی را با دقت و سرعت بیشتر بررسی کرد.
- پردازش تقریباً لحظهای دادهها، امکان تشخیص و تصمیمگیری سریع را فراهم میکند.
بیشتر بخوانید:
تحول دیجیتال با هوش مصنوعی و اینترنت اشیا
تاثیر هوش مصنوعی در بهرهوری: فرصتها و چالشهای پیشرو
۹. جراحی رباتیک
جراحی رباتیک در ترکیب با فناوری 5G، حوزه جراحیهای کمتهاجم را وارد مرحلهای تازه کرده است. این ترکیب از رباتیک پیشرفته و شبکههای پرسرعت، افقهای جدیدی را به روی جراحان، بیماران و نظامهای درمانی در سراسر جهان گشوده است.
- مزایای بالقوه برای بیماران مبتلا به سرطان
- بیماران ساکن مناطق دورافتاده بدون نیاز به سفرهای طولانی، به خدمات جراحی تخصصی دسترسی پیدا میکنند.
- جراحان در طول جراحیهای پیچیده سرطان، بازخورد و کمک فوری دریافت میکنند.
- انتقال پرسرعت دادهها، امکان تحلیل لحظهای اطلاعات بیمار را در طول عمل فراهم میکند.

۱۰. واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR)
فناوریهای AR و VR که با سرعت بالا و تأخیر کم تکنولوژی 5G تقویت شدهاند، تجربه درمان بیماران، آموزش پزشکی و ارائه خدمات بهداشت و درمان را متحول کردهاند.
آموزش و یادگیری
- دانشجویان پزشکی میتوانند در شبیهسازیهای واقعی و تعاملی شرکت کنند.
- کارآموزان از هر مکانی میتوانند در جلسات آموزشی مجازی حضور پیدا کنند و هزینههای رفتوآمد آنها کاهش مییابد.
- تجربههای تعاملی AR و VR باعث ماندگاری بهتر دانش نسبت به روشهای سنتی میشوند.
مراقبت و درمان بیماران
- با استفاده از VR بیماران میتوانند با فرایند درمان پیش رو آشنا شوند و اضطراب کمتری را تجربه کنند.
- تجربههای VR به کاهش درد بیمار در طول درمانها کمک میکنند.
- برنامههای توانبخشی تعاملی و شخصیسازیشده با کمک AR و VR طراحی میشوند.
پشتیبانی از تصمیمگیریهای بالینی
- جراحان میتوانند در حین عمل، لایههای واقعیت افزوده حاوی اطلاعات حیاتی را بهصورت لحظهای دریافت کنند.
- متخصصان با کمک VR میتوانند از راه دور در جراحیها حضور داشته و راهنماییهای فوری ارائه دهند.
- دادههای پیچیده بیماران بهصورت سهبعدی نمایش داده میشوند و به تشخیص و برنامهریزی درمان کمک میکنند.
بیشتر بخوانید:
نقش تحولآفرین تکنولوژی 5G در دنیای AR وVR ؛ از بهداشت و درمان تا سرگرمی!
۱۱. شتابدهی به پژوهشها و نوآوریهای پزشکی
فناوری 5G میتواند نقشی کلیدی در پژوهشهای پزشکی و نوآوریهای درمانی ایفا کند و فرصتهای گستردهای را در اختیار دانشمندان، محققان و متخصصان قرار دهد.
انتقال سریع داده برای پروژههای بزرگ تحقیقاتی
- پژوهشگران میتوانند بهسرعت، حجم عظیمی از دادههای پزشکی را به اشتراک گذاشته یا دریافت کنند.
- تیمهای علمی در نقاط مختلف جهان میتوانند بدون تأخیر با یکدیگر همکاری کنند و یافتههایشان را به اشتراک بگذارند.
همکاری گسترده میان پژوهشگران جهانی
- محققان میتوانند بدون توجه به موقعیت جغرافیایی در آزمایشهای مجازی حضور داشته باشند.
- دسترسی به تجهیزات و امکانات تخصصی از طریق کنترل و پایش از راه دور ممکن میشود.
تحلیل دادههای پزشکی با کمک هوش مصنوعی
- 5G انتقال سریع دادهها به مراکز پردازش قدرتمند را ممکن میکند.
- الگوریتمهای هوش مصنوعی میتوانند بهسرعت دادههای حجیم را پردازش کنند و مسیر را برای کشفهای جدید هموار کنند.
تسریع فرایند کشف دارو
- شبیهسازیهای پیچیده مولکولی با کارایی بالاتری انجام شده و روند کشف دارو سریعتر میشود.
- تبادل سریع دادههای پژوهشی، شناسایی ترکیبات دارویی امیدبخش را تسریع میکند.
۱۲. واکنش به شرایط اضطراری و مدیریت بحران با کمک5G
با وجود شبکه5G میتوان بحرانها را بهشیوهای مؤثرتر، هماهنگتر و کارآمدتر مدیریت کرد. این تحول، تمامی مراحل آمادگی، واکنش و بازیابی در شرایط اضطراری را تحتتأثیر قرار میدهد.
بهبود زیرساختهای ارتباطی
- ارتباطات بسیار قابلاعتماد با تأخیر بسیار پایین (Ultra-reliable low-latency communications) یا بهاختصار URLLC، برقراری ارتباطات حیاتی با سرعت و پایداری بالا را تضمین میکند.
- ارتباطات گسترده میان ماشینها از بهکارگیری گسترده دستگاههای اینترنت اشیا پشتیبانی میکند.
- پهنباند سیار پیشرفته(Enhanced Mobile Broadband) یا به اختصار eMBB انتقال دادههای پرسرعت برای محتواهای چندرسانهای و بهروزرسانیهای لحظهای را ممکن میکند
آگاهی لحظهای از وضعیت
- پهپادهای متصل به 5G میتوانند بهصورت آنی، تصاویر هوایی و دادههای حسگرها را ارسال کنند.
- استقرار گسترده حسگرهای اینترنت اشیا برای پایش محیط و ارزیابی خسارت انجام میشود.
- نیروهای امدادی میتوانند با استفاده از لایههای واقعیت افزوده، اطلاعات حیاتی را در محیط اطراف خود مشاهده کنند.
تخصیص بهینه منابع
- سیستمهای مبتنی بر هوش مصنوعی میتوانند با تحلیل دادههای لحظهای، نیاز به منابع را پیشبینی کنند.
- مسیرهای هوشمند و بهینه برای خودروهای امدادی (مانند آمبولانس) و نیروهای کمکی بهصورت پویا تعیین میشوند.
- ارتباطات گروهی ویژه (MCPTT) امکان تماسهای صوتی گروهی را با اولویت و کیفیت تضمینشده فراهم میکند.
- خدمات مکانیابی، موقعیت دقیق امدادگران و افراد آسیبدیده را مشخص میکند.
کلام آخر
تکنولوژی5G در ترکیب با پزشکی از راه دور، نقطه شروع یک تحول عظیم در بهداشت و درمان است. این فناوری نهتنها به بهبود مراقبت از بیماران در خانه و پایش از راه دور آنها کمک میکند، بلکه جراحیهای پیشرفته، مدیریت بحرانها و واکنش به فوریتهای پزشکی را نیز متحول میکند. ترکیب 5G با هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و رباتیک، آیندهای را رقم خواهد زد که در آن خدمات درمانی دقیقتر، سریعتر و کارآمدتر ارائه میشوند و تیمهای درمانی و امدادی آمادهتر از همیشه با شرایط غیرمنتظره مقابله خواهند کرد.
در همین راستا، راهکارهای سازمانی ایرانسل نیز با ارائه سرویسهایی همچون زیرساخت ابری، واکه و اینترنت 5G، بستر لازم را برای بهرهبرداری از این ظرفیتها در اختیار مراکز درمانی، بیمارستانها و کسبوکارهای حوزه سلامت قرار داده است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این راهکارها میتوانید با شمارهگیری کد دستوری ستاره سه مربع (3#*) از خطوط ایرانسل خود یا ارسال ایمیل به EB@mtnirancell.ir اطلاعات لازم را کسب کنید.
منبع:
https://www.digi.com/blog/post/5g-and-the-future-of-telemedicine-remote-surgery
اخبار مرتبط

فناوری 5G در بهداشت و درمان؛ آغاز جراحیهای رباتیک و درمانهای هوشمند!

