اعتمادسازی در عصر آنلاین با تکیه بر هویت دیجیتال

چشم‌انداز هویت دیجیتال در بسیاری از کشورها با تحولی اساسی روبه‌روست؛ تحولی که از تکامل مقررات eIDAS (Electronic Identification, Authentication and Trust Services) نشأت می‌گیرد؛ چارچوبی بین‌المللی برای شناسایی، احراز هویت و خدمات اعتماد دیجیتال.

با گسترش این رویکرد، بسیاری از سازمان‌ها در جهان به‌سمت استفاده از استانداردهای بالاتر در مدیریت هویت دیجیتال و امنیت تراکنش‌های آنلاین حرکت کرده‌اند؛ روندی که برای ایران و کسب‌وکارهای داخلی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.

راهکارهای سازمانی ایرانسل نیز در این مسیر، سازمان‌ها را همراهی می‌کند تا بتوانند در محیطی پویا و نوآورانه، بالاترین استانداردهای هویت دیجیتال و امنیت را رعایت کنند.

در این مطلب به بررسی نقش eIDAS 2.0 در تحول تراکنش‌های دیجیتال، تعریف و مزایای امضای دیجیتال و نکات کلیدی موردنیاز برای آماده‌سازی سازمان‌ها می‌پردازیم.

گذار از  eIDAS 1.0 به 2.0؛ چرا این تحول مهم است؟

تحول از eIDAS 1.0 به eIDAS 2.0 فقط یک تغییر نسخه نیست؛ بلکه نشان‌دهنده بازنگری جدی در نحوه نگاه به هویت دیجیتال و تراکنش‌های آنلاین در سطح فرامرزی است.

• مروری بر مفهوم eIDAS و پیشینه آن

پارلمان اروپا مقررات eIDAS (Electronic Identification, Authentication and Trust Services) را با هدف ایجاد یک چارچوب یکپارچه برای احراز هویت دیجیتال و خدمات اعتماد الکترونیکی تدوین کرد. این مقررات از سال ۲۰۱۶ لازم‌الاجرا شد تا بستر تعاملات الکترونیکی ایمن بین شهروندان، کسب‌وکارها و نهادهای دولتی را فراهم کند.

چارچوب eIDAS مبنای قانونی روشنی برای حوزه‌های زیر ایجاد کرد:

• احراز هویت الکترونیکی (eID)
• امضای الکترونیکی معتبر (Qualified Electronic Signatures)
• خدمات اعتماد (Trust Services)

تمرکز اصلی نسخه نخست این قانون، هماهنگی میان طرح‌های ملی هویت دیجیتال و پذیرش متقابل آن‌ها در سطح فرامرزی بود. همچنین، با تعیین استانداردهای فنی برای ارائه‌دهندگان خدمات اعتماد، امکان استفاده قانونی و مطمئن از ابزارهایی همچون امضاهای الکترونیکی و مهرهای دیجیتال (Electronic Seals) نیز در تراکنش‌های تجاری فراهم شد.

• محدودیت‌های eIDAS 1.0 و ضرورت گذار به نسخه جدید

اگرچه چارچوب eIDAS 1.0 دستاوردهای ارزشمندی در ایجاد زیرساخت قانونی برای هویت دیجیتال داشته است، در عمل با محدودیت‌هایی مواجه شد که نسخه جدید یعنی eIDAS 2.0 قصد دارد آن‌ها را برطرف کند. مهم‌ترین این چالش‌ها عبارت‌اند از:

• پذیرش محدود از سوی شهروندان: میزان استفاده از طرح‌های ملی هویت دیجیتال در کشورهای مختلف یکسان نبوده و بسیاری از افراد همچنان دسترسی آسان و کارآمدی به راهکارهای احراز هویت الکترونیکی ندارند.
• تجربه کاربری پراکنده و ناهمگون: تفاوت میان سیستم‌های ملی هویت دیجیتال باعث شده است کاربران در سطح فرامرزی تجربه‌ای یکپارچه و روان نداشته باشند.
• توجه ناکافی به بخش خصوصی: تمرکز اصلی نسخه نخست eIDAS بر خدمات دولتی بوده و نیازهای گسترده بخش خصوصی کمتر در نظر گرفته شده است.
• مشکلات فنی در یکپارچه‌سازی: تفاوت در نحوه اجرای این مقررات در کشورهای مختلف، مانع از سازگاری فنی و یکپارچگی کامل سیستم‌ها شده و ارائه‌دهندگان خدمات اعتماد را با دشواری‌های عملیاتی روبه‌رو کرده است.

eIDAS 2.0؛ نسل جدید هویت دیجیتال در اروپا

بازنگری‌های تازه در مقررات eIDAS، مفاهیم نوآورانه‌ای را وارد عرصه هویت دیجیتال کرده که دسترسی شهروندان اروپایی به خدمات آنلاین و تراکنش‌های دیجیتال را دگرگون خواهد ساخت.

• کیف پول هویت دیجیتال اروپا

در مرکز این تحول، کیف پول هویت دیجیتال اروپا (European Digital Identity Wallet) قرار دارد؛ ابزاری که به هر شهروند امکان دسترسی به یک هویت دیجیتال امن، یکپارچه و قابل استفاده در سراسر اتحادیه را می‌دهد. ویژگی‌های کلیدی آن عبارت‌اند از:

• دسترسی عمومی برای همه شهروندان: هر فرد مقیم اتحادیه اروپا یک کیف پول هویت دیجیتال دریافت می‌کند که توسط کشور محل اقامتش صادر شده و در تمام کشورهای عضو معتبر خواهد بود.
• قابلیت استفاده فرامرزی: این کیف پول‌ها به‌صورت یکپارچه در سطح اتحادیه عمل می‌کنند و شهروندان می‌توانند فارغ از موقعیت جغرافیایی، به خدمات دیجیتال دسترسی یابند.
• کاربرد در بخش خصوصی و تجاری: برخلاف نسخه‌های پیشین که بیشتر بر خدمات دولتی متمرکز بودند، eIDAS 2.0 استفاده گسترده در بخش خصوصی و صنایع مختلف را نیز امکان‌پذیر می‌سازد.
• کنترل کامل بر داده‌های شخصی: چارچوب جدید به کاربران این اختیار را می‌دهد که داده‌های خود را به‌صورت انتخابی به اشتراک بگذارند و در عین حال از حفظ حریم خصوصی و امنیت اطلاعاتشان مطمئن باشند.

• چارچوب پیشرفته خدمات اعتماد در eIDAS 2.0

نسخه جدید مقررات eIDAS 2.0 دامنه خدمات اعتماد الکترونیکی را گسترش داده است تا علاوه‌بر پشتیبانی از فناوری‌های نوین، بالاترین سطح استانداردهای امنیتی نیز حفظ شود.

• تنوع گسترده‌تر خدمات: ارائه‌دهندگان خدمات اعتماد اکنون می‌توانند دامنه وسیع‌تری از سرویس‌ها را ارائه دهند؛ ازجمله خدمات دفاتر الکترونیکی، بایگانی امن اسناد و راهکارهای پیشرفته برای احراز هویت.
• احراز هویت پیشرفته و مطمئن‌تر: این چارچوب امکان تأیید ایمن‌تر وبسایت‌ها و سامانه‌های دیجیتال را فراهم می‌کند و ریسک جعل یا دستکاری اطلاعات را به حداقل می‌رساند.
• پشتیبانی از بلاک‌چین و فناوری‌های نوین: در eIDAS 2.0 الزامات ویژه‌ای برای ارائه‌دهندگان خدمات اعتماد مبتنی‌بر بلاک‌چین و فناوری‌های دفترکل توزیع‌شده (DLT) تعریف شده است تا امنیت و قابلیت ردیابی در تراکنش‌های دیجیتال بیش از پیش تضمین شود.

بیشتر بخوانید:

۱۰ روش احراز هویت برای ورود مطمئن به دنیای دیجیتال امروز!

تأثیر eIDAS 2.0 بر معاملات دیجیتال

تحولات ایجادشده توسط eIDAS 2.0 شیوه انجام معاملات دیجیتال توسط کسب‌وکارها و کاربران را به‌طور بنیادین متحول می‌کند و سطحی نوین از امنیت و اعتماد را فراهم می‌آورد.

۱. بهبود امنیت و اعتماد

چارچوب جدید هویت دیجیتال، معاملات آنلاین را امن‌تر کرده و اعتماد میان کاربران و سازمان‌ها را افزایش می‌دهد:

• احراز هویت پیشرفته: کیف پول‌های هویت دیجیتال از فناوری‌های نوین مانند احراز هویت بیومتریک (تشخیص چهره، الگوی تایپ یا تشخیص صدا) و کلیدهای رمزنگاری استفاده می‌کنند تا استانداردهای امنیتی فعلی را فراتر ببرند.
• کاهش جعل و دستکاری: ساختار جامع خدمات اعتماد و احراز هویت الکترونیکی جعل هویت را بسیار دشوار کرده و مسیرهای شفاف برای بررسی و حسابرسی فراهم می‌کند.
• تضمین اعتبار قانونی: خدمات پیشرفته اعتماد، اطمینان می‌دهند که معاملات دیجیتال در تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا معتبر بوده و نیاز به مدارک یا تأییدیه‌های اضافی ندارند.
• سهولت در رعایت قوانین: کسب‌وکارهایی که از ارائه‌دهندگان خدمات اعتماد مطابق با eIDAS 2.0 استفاده می‌کنند، به‌طور خودکار با الزامات قانونی و مقررات اتحادیه اروپا هم‌راستا خواهند بود.

۲. بهبود تجربه کاربری

نسخه جدید eIDAS 2.0 با تمرکز بر طراحی کاربرمحور، انجام معاملات دیجیتال را برای افراد و کسب‌وکارها ساده‌تر و روان‌تر می‌کند:

• ورود یکپارچه: کیف پول‌های هویت دیجیتال امکان دسترسی بدون نیاز به وارد کردن مکرر رمز را فراهم می‌کنند. کاربران می‌توانند به چندین سرویس به‌صورت امن و بدون وقفه دسترسی داشته باشند و از مدیریت چندین رمز عبور بی‌نیاز شوند.
• پردازش سریع‌تر: احراز هویت خودکار، مراحل دستی را حذف کرده و زمان نهایی شدن معاملات دیجیتال را به‌شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد.
• طراحی موبایل‌محور: راهکارهای هویت دیجیتال اولویت دسترسی از طریق موبایل را در نظر گرفته‌اند تا انجام احراز هویت و معاملات به‌سادگی و راحتی روی گوشی‌های هوشمند ممکن باشد.

۳. دگرگونی در فرآیندهای کسب‌وکار

سازمان‌ها و شرکت‌ها باید خود را با فرصت‌هایی که چارچوب پیشرفته هویت دیجیتال فراهم می‌کند، تطبیق دهند و فرآیندهای داخلی خود را بهینه کنند:

• بازطراحی مسیر مشتری: استفاده از کیف پول‌های هویت دیجیتال امکان ارائه تجربه کاربری روان و بدون نقص را فراهم می‌کند و می‌تواند به یک مزیت رقابتی قابل توجه برای کسب‌وکارها تبدیل شود.
• انطباق خودکار با قوانین: یکپارچه‌سازی خدمات مبتنی‌بر اعتماد الکترونیکی باعث می‌شود که رعایت الزامات قانونی به‌طور خودکار انجام شود، فرآیندهای دستی کاهش یابند و دقت و شفافیت افزایش پیدا کند.
• دسترسی به بازارهای فرامرزی: احراز هویت دیجیتال اروپا موانع موجود برای تجارت فرامرزی را کاهش می‌دهد و فرصت‌های جدید بازار را به‌شکل یکپارچه در اختیار کسب‌وکارها قرار می‌دهد.

آماده‌سازی برای اجرای eIDAS 2.0

برای اطمینان از انتقال روان به eIDAS 2.0 و بهره‌گیری از مزایای رقابتی آن، سازمان‌ها باید از همین حالا آماده‌سازی‌های لازم را آغاز کنند.

• الزامات آماده‌سازی فنی

پیچیدگی‌های فنی eIDAS 2.0 نیازمند برنامه‌ریزی دقیق در حوزه‌های مختلف عملیاتی است:

۱. یکپارچه‌سازی سیستم‌ها: سازمان‌ها باید سیستم‌های موجود خود را بررسی کرده و برنامه‌ای برای ادغام کیف پول هویت دیجیتال تدوین کنند؛ این فرآیند شامل توسعه APIهای لازم و به‌روزرسانی‌های امنیتی است.

۲. زیرساخت امنیتی: تطبیق با الزامات ارائه‌دهندگان خدمات مبتنی‌بر اعتماد پیشرفته ممکن است نیازمند تقویت زیرساخت‌ها باشد؛ ازجمله افزایش توانایی‌های رمزنگاری و بهبود قابلیت‌های ثبت و گزارش‌گیری حسابرسی.

۳. آموزش کارکنان: تیم‌های فنی باید با پروتکل‌های جدید احراز هویت و خدمات مبتنی‌بر اعتماد الکترونیکی آشنا شوند و بهترین روش‌ها برای یکپارچه‌سازی را بیاموزند.

۴. روش‌های تست: انجام تست‌های جامع تضمین می‌کند که ادغام خدمات اعتماد و احراز هویت در تمامی سناریوهای مختلف به درستی کار می‌کند و ریسک خطا کاهش می‌یابد.

• ملاحظات قانونی و حقوقی

شناخت پیامدهای قانونی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از بروز مشکلات ناشی از رعایت نکردن قوانین جلوگیری کرده و در عین حال بیشترین بهره را از هویت دیجیتال ببرند.

۱. ارزیابی مقررات: سازمان‌ها باید بررسی کنند که eIDAS 2.0 چگونه بر تعهدات قانونی و مقرراتی آن‌ها در کشورهای عضو اتحادیه اروپا تأثیر می‌گذارد.

۲. هم‌راستایی با قوانین حفاظت داده‌ها: تطبیق این مقررات با GDPR (قانون حفاظت از داده‌های عمومی اروپا) نیاز به تحلیل دقیق دارد تا از چارچوب‌های جامع رعایت داده‌ها اطمینان حاصل شود.

۳. به‌روزرسانی قراردادها: قراردادهای فعلی با ارائه‌دهندگان خدمات مبتنی‌بر اعتماد ممکن است نیاز به به‌روزرسانی داشته باشند تا الزامات چارچوب جدید هویت دیجیتال به‌درستی رعایت شود.

۴. مدیریت ریسک: چارچوب‌های مدیریت ریسک باید به‌روزرسانی شوند تا با تهدیدات جدید مقابله کنند و از فرصت‌های ایجاد شده توسط قابلیت‌های پیشرفته eIDAS 2.0 بهره‌مند شوند.

سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از استراتژی‌های تحول دیجیتال که از ابتدا، تعهدات قانونی eIDAS 2.0 را در نظر می‌گیرند، بیشترین بهره را از این تغییرات نوآورانه ببرند.

بیشتر بخوانید:

نقشه راه آمادگی سازمان برای تحول دیجیتال؛ از زیرساخت تا فرهنگ‌سازی

چالش‌ها و فرصت‌ها

انتقال به eIDAS 2.0 برای سازمان‌ها، علاوه‌بر ایجاد فرصت‌های نوآورانه، با چالش‌های مهمی نیز همراه است که مدیریت پیشگیرانه آن‌ها ضروری است.

• چالش‌های اجرایی eIDAS 2.0

با وجود مزایای زیاد، اجرای eIDAS 2.0 چالش‌های پیچیده‌ای ایجاد می‌کند که سازمان‌ها باید به‌صورت پیشگیرانه آن‌ها را مدیریت کنند:

• پیچیدگی فنی: چارچوب پیشرفته هویت دیجیتال نیازمند تخصص فنی بالا و منابع مالی قابل توجه برای پیاده‌سازی صحیح است.
• هزینه‌های لازم: سازمان‌ها ممکن است با هزینه‌های چشمگیری برای ارتقای سیستم‌های فناوری اطلاعات، آموزش کارکنان و آماده‌سازی برای رعایت قوانین جدید روبه‌رو شوند.
• فشارهای زمانی (Timeline Pressures): اجرای این مقررات به‌صورت مرحله‌ای انجام می‌شود و این روند فشار زمانی ایجاد می‌کند. سازمان‌ها باید آمادگی برای رعایت قوانین جدید را با حفظ عملیات روزمره خود هماهنگ کنند.
• مسائل سازگاری: اطمینان از یکپارچگی کامل و بدون مشکل میان کیف پول‌های هویت دیجیتال و سیستم‌های فعلی سازمان‌ها، به یک برنامه‌ریزی بسیار دقیق نیاز دارد.

• فرصت‌های راهبردی

سازمان‌های آینده‌نگر می‌توانند از eIDAS 2.0 برای ایجاد مزیت رقابتی و آغاز فرصت‌های جدید کسب‌وکاری استفاده کنند.

• پیشی گرفتن در بازار: کسب‌وکارهایی که زودتر از قابلیت‌های هویت دیجیتال استفاده می‌کنند، می‌توانند تجربه مشتری برتری ارائه داده و به‌این‌ترتیب، از رقبا متمایز شوند.
• مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه: ارائه‌دهندگان خدمات مبتنی‌بر اعتماد، با استفاده از قابلیت‌های پیشرفته خود، زمینه ایجاد مدل‌ها و خدمات جدیدی را فراهم کرده‌اند که پیش از این امکان‌پذیر نبود.
• افزایش کارایی عملیاتی: احراز هویت الکترونیکی خودکار، هم‌زمان با اینکه هزینه‌ها را کم می‌کند، دقت و رضایت کاربران را نیز بالا می‌برد.
• سرعت بخشیدن به نوآوری: چارچوب قوی راهکارهای هویت دیجیتال، یک زیربنای مطمئن برای توسعه خدمات جدیدی فراهم می‌کند که بر پایه هویت دیجیتال قابل اعتماد بنا شده‌اند.

نقش امضای دیجیتال در آینده کسب‌وکارها

با گسترش هویت دیجیتال در اروپا و اجرای مقرراتی مانند eIDAS 2.0، یکی از ابزارهای کلیدی که اهمیت روزافزونی پیدا کرده، امضای دیجیتال است. امروزه بیش از ۹۵٪ کسب‌وکارها از امضاهای دیجیتال برای بهینه‌سازی عملیات خود استفاده می‌کنند و این روند به‌سرعت در حال رشد است.

از قراردادهای ساده گرفته تا تراکنش‌های با ارزش بالا، امضای دیجیتال به بخشی جدایی‌ناپذیر از فعالیت‌های روزانه شرکت‌ها تبدیل شده است. آمارها نشان می‌دهد تعداد تراکنش‌های جهانی امضاهای الکترونیکی تنها در پنج سال گذشته از ۱۹۸ میلیون به بیش از ۴.۷ میلیارد رسیده است؛ رقمی که نشان‌دهنده حرکت سازمان‌ها به‌سمت راهکارهایی کارآمدتر، امن‌تر و سازگارتر با قوانین برای مدیریت اسناد است.

اما موضوع فقط استفاده از امضاهای دیجیتال نیست، بلکه انتخاب نوع مناسب آن اهمیت حیاتی دارد:

• امضای الکترونیکی ساده (SES- Simple Electronic Signatures): راهکاری سریع و کم‌هزینه برای حجم بالای تراکنش‌ها
• امضای الکترونیکی پیشرفته (AES – Advanced Electronic Signatures) و امضای الکترونیکی معتبر (QES – Qualified Electronic Signatures): گزینه‌هایی با سطح بالاتر امنیت، احراز هویت دقیق و پذیرش فرامرزی (مناسب برای صنایع حساس و تحت نظارت)

تأخیر در به‌کارگیری این راهکارها یا انتخاب نادرست، می‌تواند ریسک‌های قانونی و عملیاتی زیادی ایجاد کند. به همین دلیل، سازمان‌هایی که به‌موقع اقدام کنند، نه‌تنها از مشکلات احتمالی پیشگیری می‌کنند، بلکه فرصت‌های رقابتی ارزشمندی هم به دست می‌آورند.

در ادامه، بررسی می‌کنیم که امضاهای دیجیتال در صنایع مختلف چه کاربردهایی دارند و چگونه می‌توانند تجربه مشتریان، امنیت داده‌ها و بهره‌وری کسب‌وکار را متحول کنند.

بیشتر بخوانید:

امضای دیجیتال در تجارت الکترونیک؛ تضمین امنیت و سرعت در معاملات آنلاین

آشنایی با سطوح مختلف راهکارهای امضای دیجیتال

ارائه‌دهندگان معتبر، مجموعه‌ای کامل از راهکارهای امضای دیجیتال را عرضه می‌کنند. هدف این است که بتوانند هر سطح از اعتبار قانونی را که یک صنعت یا نوع خاصی از قرارداد نیاز دارد، پوشش دهند. برای اینکه این فرآیند برای شما ساده و مطمئن باشد، این راهکارها اغلب با خدمات جانبی و مهمی مانند احراز هویت به‌صورت یکپارچه ارائه می‌شوند.

• امضای الکترونیکی ساده (Simple Electronic Signature – SES)

SES ساده‌ترین نوع امضای دیجیتال است که یک روش مستقیم برای نشان دادن رضایت یا تأیید در تراکنش‌های الکترونیکی فراهم می‌کند.

این امضا، مناسب سناریوهای کم‌خطری است که در آن‌ها سهولت و سرعت در اولویت قرار دارند.

• امضای الکترونیکی پیشرفته (Advanced Electronic Signature – AES)

AES  یک گام فراتر از امضای ساده (SES) می‌رود و امنیت و تأیید هویت قوی‌تری را فراهم می‌کند.

این نوع امضا، هویت امضاکننده را با داده‌های امضاشده به‌شکلی تخصصی در هم می‌آمیزد. به این معنا که اگر کسی بخواهد سند یا هویت امضاکننده را پس از امضا تغییر دهد، این تغییر فوری و کاملاً قابل تشخیص خواهد بود.

به زبان ساده می‌توان گفت که این امضا برای قراردادها و تراکنش‌هایی عالی است که در آن‌ها نیاز به تأیید قوی و مطمئن هویت فرد وجود دارد؛ اما الزامات قانونی آن‌ها به اندازه قراردادهای بسیار حساس (مانند املاک) سختگیرانه نیست که نیاز به بالاترین سطح امضا (QES) داشته باشند.

• امضای الکترونیکی معتبر (Qualified Electronic Signature – QES)

QES  معتبرترین و بالاترین استاندارد امنیتی را در میان امضاهای دیجیتال ارائه می‌دهد. این امضا از نظر قانونی (به‌ویژه طبق قوانین اتحادیه اروپا مانند eIDAS)، کاملاً معادل امضای دست‌نویس شما روی کاغذ محسوب می‌شود.

برای ایجاد این نوع امضا، حتماً باید از یک گواهی دیجیتال معتبر که توسط یک ارائه‌دهنده خدمات اعتماد واجد شرایط (QTSP) صادر شده، استفاده کرد. این سطح از دقت، حداکثر اطمینان قانونی را فراهم می‌کند و آن را برای تراکنش‌های بسیار حساس و پرخطر مانند امضای قراردادهای خریدوفروش ملک، اسناد رهن، بیمه‌نامه‌های عمر و خدمات رسمی دولتی ضروری می‌سازد.

مزایای کلیدی امضای دیجیتال برای کسب‌وکارها

امضاهای دیجیتال ابزاری کلیدی در تحول دیجیتال سازمان‌ها به شمار می‌روند. این فناوری می‌تواند به‌شکل چشمگیری بهره‌وری را افزایش داده، هزینه‌ها را کاهش دهد و فرآیندهای تجاری را تسریع کند. در ادامه، ۱۰ دلیل اصلی که استفاده از امضاهای دیجیتال برای موفقیت کسب‌وکارها ضروری است را مرور می‌کنیم:

۱. بهبود بازگشت سرمایه (ROI): با حذف نیاز به کاغذ، امضاهای دیجیتال هزینه‌های عملیاتی و سربار اداری را به‌شدت کاهش می‌دهند. این امر به کارکنان اجازه می‌دهد روی وظایف مهم‌تر و ارزشمندتر تمرکز کنند.

۲. صرفه‌جویی در هر امضا: با وجود تفاوت‌های قیمتی بین امضاهای SES، AES و QES، استفاده از این راهکارها می‌تواند هزینه اجرای قراردادها را بین ۷۰ تا ۹۰ درصد کاهش دهد. به‌عنوان مثال، با احتساب هزینه‌های چاپ، کاغذ، پست، بایگانی و زمان صرف‌شده برای اصلاح خطاها، یک امضای دستی سنتی ممکن است هزینه زیادی داشته باشد؛ در حالی که حتی QES (با بالاترین تضمین قانونی) بخش کوچکی از این هزینه را دارد و گزینه‌های AES و SES بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.

۳. کوتاه شدن چرخه فروش: امضا و بازگشت قراردادها در چند دقیقه و بدون محدودیت مکانی امکان‌پذیر است. این سرعت، چرخه فروش را کوتاه‌تر کرده و جریان درآمدی سازمان را تسریع می‌کند.

۴. رشد پایدار و مقیاس‌پذیر: امضاهای دیجیتال امکان پردازش حجم بالاتری از اسناد را بدون نیاز به افزایش منابع انسانی یا هزینه‌های اداری فراهم می‌کنند.

۵. پوشش قانونی و مقرراتی: امضاهای AES و QES در سراسر اتحادیه اروپا تحت مقررات eIDAS معتبر هستند. این موضوع تجارت فرامرزی را تسهیل کرده و سطح اعتماد مشتریان و شرکای بین‌المللی را ارتقا می‌دهد.

۶. امنیت تضمین‌شده: امضاهای دیجیتال اصالت و یکپارچگی اسناد را تضمین کرده و از آن‌ها در برابر جعل و نفوذ اطلاعاتی محافظت می‌کنند.

۷. اعتبار پایدار در برابر تغییرات آینده: انتخاب یک ارائه‌دهنده معتبر خدمات مبتنی‌بر اعتماد (Qualified Trust Service Provider – QTSP)  اطمینان می‌دهد راهکار امضای دیجیتال شما حتی با تغییر قوانین نیز همچنان منطبق و معتبر باقی می‌ماند. علاوه‌بر این، تمام داده‌های مربوط به شواهد حقوقی محفوظ و بایگانی می‌شوند.

۸. مزایای زیست‌محیطی: حذف مصرف کاغذ موجب کاهش ردپای کربنی سازمان‌ها شده و اقدامات مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) را تقویت می‌کند.

۹. همکاری آسان‌تر بین صنایع و مناطق: با توجه به افزایش همکاری بین صنایع مختلف نظیر سلامت، بیمه، خدمات مالی و تجارت الکترونیک، امضاهای دیجیتال به‌عنوان یک راهکار سازگار، نقش مهمی در تسهیل همکاری‌ها ایفا می‌کنند.

۱۰. تجربه مشتری بهتر: امضاهای دیجیتال تجربه‌ای سریع، ساده و امن برای کاربران فراهم می‌کنند و این امر باعث افزایش رضایت، وفاداری مشتریان و در نهایت بهبود چهره برند بین مخاطبان می‌شود.

نقش و تأثیر امضای دیجیتال در صنایع کلیدی

سازمان‌های آینده‌نگر در صنایع مختلف، مانند خدمات مالی، حمل‌ونقل، بیمه، منابع انسانی، مخابرات، تجارت الکترونیک، املاک و مستغلات و بخش عمومی، همگی امضاهای دیجیتال را در ساختار اعتمادسازی خود ادغام می‌کنند تا:

• امنیت سیستم‌های خود را به‌شدت تقویت کنند
• تجربه مشتری را ساده، سریع و روان سازند
• زیرساخت‌های اعتمادساز مقاوم ایجاد کنند که بتوانند با تمام چالش‌های دیجیتال آینده سازگار شوند

نحوه استفاده از امضای دیجیتال در صنایع مختلف

خدمات مالی

موارد رایج استفاده از امضای دیجیتال در صنعت خدمات مالی شامل موارد زیر است:

• وام‌های با ارزش بالا و رهن و گروی مسکن
• افتتاح حساب با استفاده از امضای الکترونیکی پیشرفته یا AES
• تراکنش‌های برون‌مرزی با استفاده از AES
• قرارداد وام کارت اعتباری با استفاده از امضای الکترونیکی معتبر یا QES

حمل‌ونقل و جابه‌جایی

موارد رایج استفاده از امضای دیجیتال در صنعت حمل‌ونقل عبارت‌اند از:

• اجاره‌های کوتاه‌مدت و اشتراک خودرو
• به‌روزرسانی خدمات و پذیرش خط‌مشی‌ها با استفاده از امضای الکترونیکی ساده یا SES
• قراردادهای اجاره بلندمدت با استفاده از امضای الکترونیکی معتبر یا QES
• اجاره و تأمین مالی خودرو با استفاده از امضای الکترونیکی پیشرفته یا AES
• اشتراک سفر و اجاره خودرو با استفاده از AES

مخابرات

موارد رایج استفاده از امضای دیجیتال در صنعت مخابرات شامل موارد زیر است:

• تغییرات و ارتقای طرح‌های تعرفه
• فعال‌سازی خدمات با ارزش بالا با استفاده از AES
• قراردادهای خدمات جدید با استفاده از AES
• تعویض گوشی با استفاده از AES
• قرارداد اقساطی خرید موبایل با استفاده از QES

بیمه

صنعت بیمه برای ساده‌سازی فرآیندهای صدور بیمه‌نامه و پردازش خسارات به شدت بر امضاهای دیجیتال تکیه دارد. موارد رایج استفاده از امضای دیجیتال در صنعت بیمه عبارت‌اند از:

• فرم‌های رضایت مشتری با استفاده از امضای الکترونیکی ساده یا SES
• تمدیدها و پشت‌نویسی‌ها با استفاده از SES
• صدور بیمه‌نامه با استفاده از امضای الکترونیکی پیشرفته یا AES
• پردازش مطالبات/خسارات با استفاده از AES
• بیمه‌نامه عمر با استفاده از امضای الکترونیکی معتبر یا QES

منابع انسانی

بخش‌های منابع انسانی از امضاهای دیجیتال برای ساده‌سازی مدیریت چرخه حیات (lifecycle) کارکنان استفاده می‌کنند؛ این فرآیندها از استخدام تا خروج از سازمان را در بر می‌گیرد. موارد رایج استفاده از امضای دیجیتال در صنعت منابع انسانی شامل موارد زیر است:

• تشریفات خروج از سازمان/تسویه حساب با استفاده از SES
• امضای الکترونیکی برای فرآیندهای داخلی (تأیید مرخصی / سفرهای کاری) با استفاده از SES
• قراردادهای استخدامی با استفاده از AES
• اسناد شروع به کار با استفاده از AES
• قراردادهای استخدامی موقت با استفاده از QES

خرده‌فروشی و تجارت الکترونیک

بخش‌های خرده‌فروشی و تجارت الکترونیک برای ساده‌سازی عملیات، ارتقای تجربه مشتری، تضمین امنیت تراکنش‌ها و انطباق با قوانین حفاظت از داده‌ها و مصرف‌کننده به امضاهای دیجیتال تکیه می‌کنند. موارد رایج استفاده از امضای دیجیتال در صنعت خرده‌فروشی و تجارت الکترونیک شامل موارد زیر است:

• سفارش‌های خرید و فاکتورها با استفاده از امضای الکترونیکی ساده یا SES
• خدمات اشتراکی با استفاده از SES
• بازگشت کالا و بازپرداخت وجه با استفاده از SES
• انطباق با قوانین حریم خصوصی داده با استفاده از SES
• توافق‌نامه‌های فروشنده و تأمین‌کننده با استفاده از امضای الکترونیکی پیشرفته یا AES

بخش عمومی

بخش عمومی از امضاهای دیجیتال برای مدرن‌سازی خدمات، کاهش بوروکراسی، بهبود دسترسی شهروندان به خدمات و تضمین شفافیت در فرآیندهای دولتی بهره می‌برد. موارد رایج استفاده از امضای دیجیتال در بخش عمومی عبارت‌اند از:

• مجوزها و پروانه‌ها با استفاده از SES
• تدارکات و مناقصه‌ها با استفاده از AES
• احراز هویت با استفاده از AES
• همکاری بین سازمانی با استفاده از AES
• خدمات دولت الکترونیک با استفاده از امضای الکترونیکی معتبر یا QES

املاک و مستغلات

صنعت املاک و مستغلات از امضاهای دیجیتال برای ساده‌سازی فرآیندهای پیچیده و امکان‌پذیر ساختن تراکنش‌های از راه دور استفاده می‌کند. موارد رایج استفاده از امضای دیجیتال در بخش املاک و مستغلات شامل موارد زیر است:

• قراردادهای اجاره با استفاده از SES
• قراردادهای کارگزاری و مشاور املاک با استفاده از AES
• قراردادهای فروش و خرید ملک با استفاده از QES
• اسناد رهن و گرو با استفاده از QES
• اسناد مالکیت و انتقال سند با استفاده از QES

بیشتر بخوانید:

۱۰ کاربرد امضای دیجیتال در عصر تصمیم‌گیری‌های سریع

۵ نکته کلیدی برای انتخاب بهترین راهکار امضای دیجیتال

انتخاب یک راهکار مناسب امضای دیجیتال برای کسب‌وکار شما، نیازمند در نظر گرفتن پنج عامل حیاتی است:

۱. الزامات قانونی

پیش از هر چیز، باید دقیقاً بررسی کنید که قوانین و مقررات صنعت شما، برای نوع خاصی از قرارداد یا تراکنشی که می‌خواهید دیجیتالی کنید، چه سطحی از امضای الکترونیکی (SES، AES یا QES) را به‌صورت اجباری تعیین کرده‌اند.

۲.ارزش تراکنش

هرچه ارزش پولی یک قرارداد یا تراکنش بالاتر باشد (مانند وام‌های بزرگ یا اسناد ملکی)، به همان نسبت نیازمند استفاده از امضاهای دیجیتال قوی‌تر و معتبرتر، مانند AES یا QES خواهید بود تا از اعتبار قانونی آن دفاع شود.

۳.سطح ریسک

میزان احتمال وقوع دستکاری یا اختلاف حقوقی در مورد آن تراکنش را بسنجید. هرچه ریسک بالاتر باشد، باید از امضای مطمئن‌تری استفاده کنید تا در صورت بروز مشکل، اثبات هویت و انکارناپذیری امضا به‌راحتی امکان‌پذیر باشد.

۴.اولویت تجربه کاربری

مشتریان شما هنگام امضای دیجیتال چه چیزی را ترجیح می‌دهند؟ آیا سرعت و سهولتی که در SES فراهم است برای آن‌ها اولویت دارد، یا امنیت مطلق و اعتبار حقوقی که توسط QES تضمین می‌شود؟ باید تعادلی مناسب بین این دو برقرار کنید.

۵.بودجه و زمان‌بندی

اگرچه ملاحظات قانونی در اولویت هستند، اما باید به هزینه و زمان پیاده‌سازی هم توجه کنید. به‌طور معمول، راه‌اندازی SES  کمترین هزینه و سریع‌ترین زمان اجرا را دارد، در حالی که AES و به‌خصوص QES (به دلیل نیاز به زیرساخت احراز هویت قوی‌تر) ممکن است زمان و هزینه بیشتری نیاز داشته باشند.

بیشتر بخوانید:

امضای دیجیتال؛ کلید امنیت، اعتماد و اعتبار در دنیای دیجیتال

کلام آخر

همان‌طور که در این مطلب اشاره شد، امضای دیجیتال دیگر فقط یک ابزار فنی نیست، بلکه یک نقطه عطف استراتژیک در تمام صنایع جهانی، از بانکداری گرفته تا املاک و مستغلات است. این فناوری، ستون فقرات امنیت، کارایی و انطباق قانونی در عصر دیجیتال محسوب می‌شود.

در فضای کسب‌وکار ایران نیز، نیاز به گذر از فرآیندهای سنتی و کاغذی به‌سمت هویت دیجیتال و امضای الکترونیکی وجود دارد. برای پاسخ به این نیاز، بسترها و سامانه‌های بومی متعددی توسعه یافته‌اند که خدمات احراز هویت آنلاین و صدور گواهی امضای دیجیتال قانونی را ارائه می‌دهند.

سرویس‌هایی مانند «یلونام» ایرانسل و سایر راهکارهای مشابه، با بهره‌گیری از زیرساخت‌های ملی، به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا تجربه کاربری را بهبود بخشند و در عین حال، اعتبار حقوقی اسناد مهم خود (مانند قراردادها و معاملات پرخطر) را تضمین کنند.

اگر به آشنایی بیشتر با سرویس یلونام علاقه‌مند هستید، کد دستوری ستاره سه مربع (#۳*) را با خطوط ایرانسلی خود شماره‌گیری کنید یا از طریق ایمیل EB@mtnirancell.ir با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

منبع:

https://yousign.com/blog/future-eidas-impact-digital-transactions

https://www.idnow.io/blog/digital-signatures-optimize-industries/